نسبت های اهرمی به معنای نسبت سهم بستانکاران به سهم سهام داران در تأمین مالی مؤسسه می باشد. نسبت‌های اهرمی  که به آن‌ها نسبت‌های سرمایه‌گذاری هم گفته می‌شود، منعکس‌کننده توانایی شرکت در انجام تعهدات بلندمدت و میان‌مدت خود است ومیزان منابع مالی شرکت برای تسویه بدهی‌ها و حقوق صاحبان سهام  را بررسی می‌کند. در حقیقت تحلیل‌گران برای بررسی توان بازپرداخت بدهی‌های شرکت در زمان سررسیدشان، از این نسبت‌ها استفاده می‌کنند. این نسبت‌ها میزان تأمین مالی شرکت را از منابع خارجی(از محل بدهی)، نشان می‌دهد. از آن جمله می‌توان به وجوهی که توسط سهام‌داران تأمین می‌شود یا وجوهی که از طریق وام به دست می‌آید، اشاره کرد. همچنین با استفاده از نسبت‌ها می‌توان فهمید که شرکت برای پرداخت بدهی‌های خود به تأمین مالی اضافی می‌پردازد یا تلاش می‌کند سررسید بدهی‌ها را تمدید نماید.

اهمیت نسبت های اهرمی برای سرمایه گذاری:

نسبت‌های اهرمی به بررسی نحوه تأمین بدهی‌ها و ارزیابی توان پاسخگویی شرکت به این بدهی‌ها می‌پردازد و اهمیت بالایی دارد که می توان موارد زیر را نام برد:

1. این نسبت ها از این نظر که مقدار ثروتی که سهام داران برای شرکت تأمین کرده اند را مشخص می­کند، در نزد اعتبار دهندگان به آن شرکت اهمیت زیادی دارد.
2. این نسبت ها از جهتی که مشخص می­کنند که آیا میزان درآمد شرکت برای پرداخت بدهی ها و مخارج مالی مثل هزینه های سود (بهره) و مخارج ثابت شرکت کافی است یا خیر، برای سهام داران خاص اهمیت دارد.
3. وقتی شرکت سرمایه گذاری مناسبی در محل هزینه های خود داشته باشد و سود سرمایه گذاری از هزینه های پرداخت شده برای آن بیشتر شود، این سرمایه گذاری ها باعث افزایش سرمایه سهام داران در شرکت می­شود و نیاز به منابع مالی خارجی را کاهش می­دهد.
4. با بررسی ساختار دارایی شرکت و مشخص کردن هزینه های شرکت می­توان گفت در زمان های رشد یا رکود اقتصادی میزان سود آوری شرکت چه وضعیتی خواهد داشت. به طور مثال شرکتی که هزینه های کمتری برای بدست آوردن سرمایه بپردازد در زمان رکود اقتصادی زیان کمتری را متحمل می­شود و در زمان رشد اقتصادی نیز سود کمتری خواهد داشت.

انواع نسبت های اهرمی:

• نسبت بدهی
• نسبت کل بدهی‌ها به حقوق صاحبان سهام
• نسبت حقوق صاحبان سهام به دارایی‌های ثابت
• نسبت کل بدهی به ارزش ویژه
• نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه
• نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه
• نسبت مالکانه

نسبت بدهی:

اهمیت و تاثیر بدهی های طولانی مدت و جاری را در تأمین همه‌ی سرمایه و ثروت شرکت نشان می­دهد. مشخص می­کند که چه مقدار از سرمایه های کل از طریق بدهی ها بدست آمده است. این نسبت برای اعتبار دهندگان بسیار اهمیت دارد. چنان چه نسبت بدهی بالا باشد، این تفسیر را در پی دارد که شرکت جهت تأمین منابعی که به آن ها نیاز داشته از منابع سرمایه خارج از شرکت استفاده کرده است. برای وام دهندگان مانند بانک ها و از این قبیل مهم است که نسبت بدهی پایین باشد، چون بالا رفتن این نسبت، ریسک و خطر پذیری شرکت را افزایش خواهد داد. فرمول نسبت بدهی به شکل زیر است:

مجموع دارایی / مجموع بدهی = نسبت بدهی

نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه:

ارزش ویژه میزان سرمایه ای است که پس از کم شدن میزان بدهی ها از دارایی شرکت باقی می­ماند. نسبت زیر نشان می­دهد که چه میزان از ارزش ویژه برای خرید سرمایه های ثابت هزینه شده است. پایین بودن نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه، به این معنی است که بخش کمی از ارزش ویژه شرکت صرف خرید دارایی ثابت آن شده است. درنتیجه نقدینگی شرکت بالا بوده و توانایی پرداخت بدهی های جاری خود را خواهد داشت. فرمول این نسبت به صورت زیر می باشد:

دارایی ثابت / ارزش ویژه = نسبت دارایی ثابت به ارزش ویژه

نسبت کل بدهی به ارزش ویژه:

این نسبت وضعیت اعتبار دهندگان را با سهام داران شرکت مقایسه می­کند و قدرت آن ها را به یک دیگر نشان می­دهد. وقتی نسبت کل بدهی به ارزش ویژه کمتر باشد، شرکت مربوطه ریسک و خطر پذیری مالی کمتری خواهد داشت و وام دهندگان نیز از شرکت هایی که این نسبت در آن ها پایین تر است استقبال بیشتری می­کنند. هرچه این نسبت بالا برود یعنی در ساختار دارایی شرکت از بدهی های بیشتری استفاده شده است و به همان میزان حقوق و سرمایه اعتبار دهندگان نسبت به سهام داران بیشتر خواهد بود. اگر سهام داران شرکت بخش بیشتری از سرمایه های شرکت را تأمین کنند به تناسب آن کنترل و نسبت مالکانه آن ها بیشتر خواهد شد و پرداخت سود (بهره) و وام کمتری برای شرکت به دنبال خواهد داشت. فرمول محاسبه آن به صورت زیر است:

کل بدهی / ارزش ویژه = نسبت کل بدهی به ارزش ویژه

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه:

نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه، همان‌طور که از عنوان آن مشخص است، ارتباط بین بدهی‌های جاری شرکت را با ارزش ویژه بیان می‌کند . بدهی جاری (کوتاه مدت) شرکت از سرمایه های جاری آن به دست می آید و می­تواند نقدینگی شرکت را تحت تاثیر قرار دهد و در صورت افزایش این نوع بدهی (جاری) میزان نقدینگی کاهش می­یابد.   بدهی جاری میزان سود بالاتری در مقایسه با دیگر بدهی ها دارد. و بالا بودن بدهی جاری نسبت به ارزش ویژه قدرت اهرمی را تحت تاثیر قرار می­دهد و موجب کاهش آن می­شود.   اگر این روند افزایش بدهی جاری  تداوم داشته باشد نشان دهنده ضرورت مدیریت و اصلاح در ساختار دارایی شرکت است. برای محاسبه نسبت فوق از فرمول زیر استفاده می­کنیم:

بدهی جاری / ارزش ویژه = نسبت بدهی جاری به ارزش ویژه

نسبت بدهی بلندمدت به ارزش ویژه:

نسبت فوق ارتباط میان بدهی های طولانی مدت که موعد پرداخت آن ها از یک سال بیشتر است را با ارزش ویژه بررسی می­کند. فرمول این نسبت به صورت زیر است:

بدهی طولانی مدت / ارزش ویژه = نسبت بدهی بلند مدت به ارزش ویژه

نسبت مالکانه:

این نسبت میزان سرمایه های شرکت که مربوط به سهام داران است را مشخص می­کند و نشان دهنده نقش سهام داران در فراهم کردن سرمایه های شرکت است که به صورت درصدی بیان می­شود. بالا بودن درصد نسبت مالکانه در یک شرکت نشان دهنده میزان پایبندی آن شرکت به تعهد های خود است و نشان می­دهد از اهرم مالی در این شرکت به میزان خیلی کم استفاده شده است. پایین بودن این نسبت مشخص می­کند که بخش زیادی از ثروت شرکت ازمنابع خارجی (وام و..) تأمین شده است و هم چنین ریسک مالی را در پی داشته است. برای محاسبه نسبت مالکانه از فرمول زیر استفاده می­کنیم:

ارزش ویژه /  کل دارایی ها = نسبت مالکانه

 نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها:

نسبت فوق ادعای اعتبار دهندگان و سهام داران را ارزیابی می­کند و حقوق سهام داران را نسبت به کل اعتبارات که از منابع سرمایه خارجی تأمین شده می­سنجد. اگر این نسبت بالا باشد یعنی حقوق واختیارات سهام داران از اعتبار دهندگان بیشتر است و این افزایش حقوق سهام داران به تناسب همه بدهی ها موجب می­شود که شرکت در مواجهه با ورشکستگی و خطرهای اقتصادی آسیب پذیری کمتری داشته باشد. فرمول آن به صورت زیر است:

 حقوق صاحبان سهام / کل بدهی = نسبت حقوق صاحبان سهام به کل بدهی‌ها

نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت:

  این نسبت نقش و همکاری سهام داران را در تأمین ثروت برای خرید اموال و سرمایه های ثابت نشان می­دهد.  بالا بودن این نسبت یعنی سهام داران سرمایه مالی بیشتری برای شرکت فراهم کرده اند. بنابراین شرکت در شرایط مالی و اقتصادی سخت، ساختار سرمایه ای محکم تری دارد. برای محاسبه این نسبت از فرمول زیر استفاده می­کنیم:

حقوق صاحبان سهام / سرمایه های ثابت = نسبت حقوق صاحبان سهام به‌کل دارایی‌های ثابت