نحوه محاسبه قیمت هر بشکه نفت خام و معیانات گازی تحویلی به شرکت‌های پالایش نفت آبادان، اصفهان، بندرعباس، تهران، تبریز، امام خمینی و به علاوه قیمت پنج فرآورده نفتی اصلی و سوخت هوایی از آن‌ها به ماخذ فوب خلیج فارس، گزارش شده در نشریه بین‌المللی پلتس برای سال 1401 به تازگی توسط وزارت نفت به شرکت‌های پتروپالایشی ابلاغ شده است. این ابلاغیه از حیث تعیین درجه کیفی خوراک تحویلی و تاثیری که این درجه بر بهای تمام شده محصول تولیدی این شرکت‌ها خواهد داشت حائز اهمیت است تا پیش از این به واسطه دریافت خوراک با درجه کیفی پایین‌تر از سوی برخی مجتمع‌ها نارضایتی‌هایی صورت می‌گرفت اما از این پس با ملاحظات مربوط به کیفیت خوراک تحویلی و تخفیفاتی که به واسطه دریافت خوراک با درجه کیفی پایین‌تر لحاظ خواهد شد زمینه این نارضایتی‌ها برچیده خواهد شد.
معصومه طاهرخانی مدیر تحلیل بازار و مطالعات اقتصادی گروه مالی ساتا در خصوص بررسی جزییات دستورالعمل قیمت نفت خام و فرآورده‌های نفتی برای سال 1401 توضیح داد:«این دستورالعمل در تاریخ 18 مرداد ماه جاری توسط وزیر نفت ابلاغ شده است.در این دستورالعمل نحوه قیمتگذاری نفت خام تحویلی به مجتمع‌های پتروپالایشی مشخص و علاوه بر نفت خام، نحوه محاسبه قیمت شش فرآورده دیگر از جمله بنزین، نفت‌گاز، نفت سفید، نفت کوره، سوخت هوایی، پروپان و بوتان نیز اعلام شده است.»
اثرگذاری دستورالعمل جدید بر 10 شرکت بورسی
طاهرخانی در پاسخ به این سوال که دستورالعمل جدید چه شرکت‌هایی را تحت تاثیر خود قرار خواهد گفت:«در این ابلاغیه عنوان شده است که 12 مجتمع پتروپالایشی ذینفع روش جدید قیمتگذاری وزارت نفت هستند که از این 12 مجتمع در حال حاضر 10 مجتمع در بورس تهران فعال است و در روزهای اخیر شفافسازی این شرکت‌ها نیز بر روی کدال صورت گرفته است و برخی از این شرکت‌ها با انتشار این ابلاغیه توضیح داده‌اند که هر آنچه تغییر بااهمیتی در این زمینه محسوب شود در روزهای آتی به اطلاع سهامداران خواهد رسید.»
این کارشناس در پاسخ به این سوال که دستورالعمل جدید چه تفاوتی با دستورالعمل سال قبل دارد گفت:« نکته مهمی که دستورالعمل جدید دارد و در واقع بزرگ‌ترین تفاوت این دستورالعمل با دستورالعمل قبلی محسوب می‌شود این است که در دستورالعمل فعلی ملاحظاتی که به کیفیت خوراک تحویلی برمی‌گیرد تغییر قابل توجهی داشته است. در گذشته اعتراضی که برخی شرکت‌ها به خوراک تحویلی داشتند این بود که خوراکی که تحویل می‌گیرند به قیمت درجه یک مورد محاسبه قرار گرفته است ولی از سوی دیگر نوسان کیفیت خوراک دریافتی به عینه در این خوراک قابل مشاهده است. در این دستورالعمل اشاره شده است که هر زمان قرار بر این بود که مجتمع‌ها خوراک با کیفیت متوسط و پایین دریافت کنند به همان میزان دولت نیز تخفیف‌های لازم را برای این شرکت‌ها در نظر بگیرد. با توجه به این مساله باید این اقدام را یک اقدام مهم تلقی کرد چرا که برای اولین مرتبه است که چنین امکانی برای شرکت‌های ما ایجاد می‌شود اما از سوی دیگر نگرانی‌هایی نیز وجود دارد که خوراک با کیفیت پایین، آیا لزوما به ماده تولیدی با کیفیت قابل قبولی تبدیل می‌شود یا ممکن است کرک این شرکت‌ها را تحت تاثیر قرار دهد یا ممکن است بهای تمام شده شرکت‌ها با دریافت خوراک با کیفیت پایین دستخوش تغییراتی شود که پاسخ به این موارد به شفافسازی از سوی این شرکت‌ها نیازمند است.»
افزایش پیش‌بینی‌پذیری پالایشی‌ها
طاهرخانی ادامه داد:«مساله مهم دیگری که در این دستورالعمل به آن اشاره شده است و یک اتفاق مثبت در این دستورالعمل محسوب می‌شود این است که با توجه به این که اکثر شرکت‌های قید شده در این ابلاغیه بورسی بوده و ذینفع غیر داشته و مردم سهامدار آن‌ها محسوب می‌شوند در نتیجه هر زمان که وزارت نفت ماهانه به این شرکت‌ها نرخ‌گذاریشان را اعلام کند و فاکتور خوراکشان را صادر می‌کند به نوعی یک قیمت نهایی را اعلام می‌کند که همان رقم قابلیت اجرایی دارد اما قبلا چنین نبود و فاکتورهایی که این شرکت‌ها پرداخت می‌کردند علی‌الحساب بود و به صورت فصلی اعمال می‌شد و وزارت نفت به شکل ماهانه به آن‌ها فاکتور قطعی نمی‌داد در حالی که نهایی شدن قیمت به شکل ماهانه تا حد بسیاری به روشن شد تکلیف شرکت در محاسبات سود و زیان کمک می‌کند و حرکت به سمت قطعی‌سازی و پیش‌بینی‌پذیری را برای این شرکت‌ها افزایش خواهد داد؛ نکته مهم دیگری که در خصوص این دستورالعمل وجود دارد این است که کیفیت خوراک مورد رسیدگی قرار می‌گیرد. در شفافسازی "شبریز" نیز به این موضوع اشاره شده است که این دستورالعمل به ما ابلاغ شده و این مساله که کیفیت ما در چه محدوده‌ای قرار داد و اینکه این شرکت شامل چه تخفیفی خواهد شد به این برمی‌گردد که یک ماه پس از ابلاغ این دستورالعمل وزارت نفت با شرکت‌ها جلساتی را خواهد داشت که محدوده کیفیت هر پالایشگاه را تعیین خواهد کرد پس در نتیجه باید منتظر یک شفافسازی دیگر از سوی شرکت‌های پالایشی باشیم.»
اثر دستورالعمل جدید بر پرتفوی سهام عدالت
این کارشناس اضافه کرد:«نکته مهم دیگر این است که این دستورالعمل شامل شرکت‌های پالایشی شبندر، شتران، شاوان، شپنا و شراز نیز می‌شود که با درصدهای مدیریتی در پرتفوی سهام عدالت قرار دارند. نتیجه این عدم تغییر و شفافسازی نحوه محاسبه خوراک که در نهایت منتج به عدم تغییر بااهمیت در وضعیت سودآوری 50 میلیون سهامدار سهام عدالت می شود، اتفاق مثبت و خبر خوبی است که می‌تواند بازدهی این پرتفوی را برای سال مالی 1401، افزایش دهد.»
