.jpg)
در روزهای اخیر اوپک‌پلاس اعلام کرده است که یک کاهش تولید گروهی را از نوامبر آغاز خواهد کرد. در واقع با این اقدام اوپک‌پلاس، بزرگ‌ترین کاهش تولید نفت در دو سال اخیر رقم خواهد خورد. اوپک پلاس میزان کاهش تولید گروهی نفت را که از ماه نوامبر کلید خواهد خورد، دو میلیون بشکه در روز تصویب کرده است. به نظر می‌رسد در این کاهش 4 درصدی که قرار است در تولید نفت اتفاق افتد؛ عربستان سعودی و سایر کشورهای منطقه خلیج فارس نقش پررنگی را بازی خواهند کرد.
گزینه‌های احتمالی در برابر افزایش قطعی قیمت
رییس جمهوری آمریکا پس از تصمیم اخیر اوپک‌پلاس اعلام کرد؛ آمریکا همه گزینه‌های ممکن را برای جلوگیری از افزایش قیمت‌ها بررسی خواهد کرد. به احتمال زیاد گزینه‌هایی نظیر افزایش برداشت از ذخایر استراتژیک نفتی آمریکا یکی از محتمل‌ترین گزینه‌های پرزیدنت بایدن باشد علاوه بر آن ممکن است سناریوی افزایش صادرات انرژی توسط آمریکا به کشورهای اروپایی که از ماه‌ها قبل بر سر زبان‌ها افتاده بود نیز تحت تاثیر این مساله قرار بگیرد و با محدودیت صادرات انرژی از سوی شرکت‌های آمریکایی، سر اروپایی‌ها در این میان بی‌کلاه بماند.با وجود تمامی مسائل از هر زاویه‌ای که به تصمیم کاهش تولید توسط اوپک پلاس نگاه شود، دو معقوله منتفع شدن روسیه و افزایش قیمت نفت به بیشتر از 100 دلار گزینه‌های پیش‌بینی‌پذیرتری در این میان خواهند بود.پیش‌بینی می‌شود در اثر کاهش تولید نفت توسط اعضای عضو اوپک‌پلاس تا پایان سال جاری میلادی و سپس در نیمه دوم سال 2023 شاهد گذر قیمت نفت از مرز 110 دلار نیز باشیم. با این وجود باید دید آمریکا چگونه از گزینه‌های خود برای مقابله با افزایش قیمت نفت و کاهش عرضه از سوی اوپک پلاس استفاده خواهد کرد؟
.jpg)
روسیه، رقیب جدید ایران در بازار تحریمی!
حمیدرضا صالحی رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در این خصوص توضیح داد:«مدت‌ها است که ما در مناسبات رسمی بازار نفت مثل اوپک و اوپک‌پلاس به عنوان بازیگری غیررسمی شناخته می‌شویم. در حقیقت مساله این است که ما از سهمی که در این بازارها داریم نیز نمی‌توانیم آن طور که باید و شاید استفاده کنیم چرا که به واسطه تحریم‌هایی که از سال‌ها پیش بر فروش نفت ما اعمال شده است ما از بازار سنتی خود در منطقه نیز که در آن بازار حرفی برای گفتن داشتیم نیز فاصله گرفته‌ایم. با این وجود طبیعی است که بحث مربوط به افزایش قیمت در اثر کاهش عرضه اتفاق خواهد افتاد اما اینکه آیا این افزایش قیمت می‌تواند بر فروش نفت ما نیز اثرگذار باشد و به نفع فروش نفت ایران تمام شود یا نه؟ باید در بازار غیررسمی به آن توجه و بررسی شود.»
رئیس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران ادامه داد:«مساله قابل توجه این است که در بازار غیررسمی نفت نیز که ما در آن فروش خود را انجام می‌دهیم هم رقبای جدیدی وارد شده‌اند که فروش نفت ما را در این بازار نیز تحت تاثیر خود قرار می‌دهند. این رقبای جدید از جمله روسیه که پس از تحریم توسط آمریکا پس از جنگ اوکراین به این بازار وارد شده است درست است که این کشور یکی از بازیگران اصلی نفت بوده است اما در حال حاضر با اتفاقاتی که شاهدش بودیم، نقش بازیگران این مارکت در اثر تحریم‌ها تغییر یافته است. در وضعیت فعلی شاهد هستیم که روسیه پس از اعمال تحریم‌ها در خصوص فروش نفت به بازار غیررسمی وارد شده و فروش تولیدکننده‌ای چون ایران را در بازارهای غیررسمی تحت تاثیر خود قرار داده است حتی اگر افزایش قیمتی در اثر کاهش تولید کشورهای عضو اوپک پلاس شاهد باشیم قطعا به دلیل حضور روسیه در بازار غیررسمی و تخفیفات قابل توجهی که برای فروش نفت خود اعمال می‌کند بر قیمت و میزان فروش نفت ایران در این بازار تاثیرگذار خواهد بود.»
صالحی در پاسخ به این سوال که فروش نفت در بازار رسمی حتی با اعمال تخفیف در صورت افزایش قیمتی که پیش‌بینی می‌شود منجر به افزایش سود حاصل از فروش نفت ما خواهد شد یا خیر توضیح داد:« این مساله منجر به سودآوری بیشتر برای ایران می‌شود ولی باید توجه داشت که میزان فروش ما در بازارهای رسمی نفت بسیار محدود است و لازم است در بازاری نفت خود را به فروش برسانیم که حداقل بتوانیم پول آن را دریافت کنیم علاوه بر آن ما برای فروش در راستای استراتژی‌های بازاریابی در شرایط تحریمی، تخفیفاتی را نیز اعمال می‌کنیم که این مساله نیز اثرگذار خود را خواهد داشت.با این وجود باید توجه داشت که فروش نفت در شرایط فعلی یک معضل است و وارد کردن منابع مالی حاصل از فروش آن به کشور یک معضل دیگر است. یکی از ریشه‌های مشکلات ارزی کشور ما نیز در این مساله نهفته است چرا که دولت نمی‌تواند ارز حاصل از فروش نفت را دریافت کند.»
دبیرکل فدراسیون صادرات انرژی در خصوص پیش‌بینی‌ها از افزایش قیمت نفت توضیح داد:«در اثر کاهش عرضه توسط اوپک‌پلاس قطعا شاهد افزایش قیمت نفت در ماههای آینده خواهیم بود اما اینکه ایران چقدر از این افزایش قیمت ذینفع خواهد شد مساله دیگری است که با توجه به شرایطی که کشور ما به واسطه فروش در شرایط تحریمی دارد اثر این افزایش قیمت بر ما بسیار کمتر خواهد بود.»
صالحی در خصوص اظهارات رییس جمهوری آمریکا در رابطه با گزینه‌هایی برای مقابله با افزایش قیمت نفت نیز توضیح داد:« وقتی قیمت نفت با افزایش رو به رو شود قیمت نفت تولید شیل آمریکا نیز می‌تواند به عنوان گزینه مورد ارائه قرار گیرد از طرفی احتمالا آمریکا در شرایط فعلی سعی در حفظ مخازن خود نیز دارد اما در خصوص چنین مساله‌ای که به شکلی ناگهانی اتفاق افتاده است باید دید موضع قطعی آمریکا چه خواهد بود. با این وجود آمریکا در سایر محصولات از جمله LNG و گازوئیل مشتریان خوبی را از اروپا گرفته است. ایران می‌توانست در حوزه صادرات گاز به اروپا اقدامات خوبی انجام دهد اما در این زمینه کشور ما نتوانسته است اقدام مطلوبی را انجام دهد. ایران می‌تواند با جلوگیری از خودسانسوری رایزنی‌هایی را برای صادرات گاز به اروپا انجام دهد ولی شاهدیم که چنین اتفاقی نیفتاده است حتی می‌توان با صادرات 10 درصد از تولید گاز تولیدی خود در این زمستان از شرایط حاکم استفاده کند. ایران در حال حاضر می‌تواند به میزان 50 میلیون مترمکعب گازی که به عراق صادر می‌کند به اروپا نیز در چنین حجم‌هایی صادرات داشته باشد. مسیر این صادرات نیز وجود دارد هم می‌تواند از مسیر ترکیه و هم از مسیر آذربایجان این اتفاق بیفتد اما در عمل شاهد هستیم چنین اتفاقی نیفتاده است.»
افزایش کرک اسپرد پالایشی‌ها در اثر کاهش عرضه اوپک‌پلاس
معصومه طاهرخانی تحلیلگر بازارهای مالی نیز در خصوص اثرات تصمیم اوپک‌پلاس بر وضعیت پالایشی‌ها و کرک اسپرد این صنعت در کشور ما توضیح داد:«تصمیم اوپک‌پلاس مبنی بر کاهش تولید 2 میلیون بشکه‌ای نفت خام در روز برای ماه نوامبر 2022، سبب شده که موسسات مالی معتبر دنیا نظیر گلدمن ساکس (افزایش قیمت نفت به 110 دلار) و مورگان استنلی (افزایش قیمت نفت به 100 دلار) پیش‌بینی‌های روند قیمتی نفت خام در سه ماهه جاری سال میلادی را افزایشی ببیند.»
این تحلیلگر ادامه داد:«برنامه کاهش تولید نفت توسط این گروه در کنار تحریم‌های بخش نفت روسیه می‌تواند منجر به تضعیف عرضه نفت خام در پاییز و افزایش احتمالی قیمت نفت در بازارهای جهانی شود اما باید به این نکته نیز توجه شود که در کنار کمبود عرضه نفت در بازارهای جهانی، سیاست‌های فدرال رزرو در بالا بردن نرخ بهره می‌تواند تاثیری، در جهت عکس کاهش تولید نفت توسط کشورهای اوپک پلاس داشته باشد و سبب کاهش قیمت کامودیتی‌ها از جمله نفت خام شود.»
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به اثرات این مساله بر وضعیت پالایشی‌ها در ماههای آینده گفت:«گروه پالایشی نیز به عنوان مصرف‌کننده نفت خام و تولیدکننده فرآورده‌های نفتی، می‌تواند تحت تاثیر سیاست کاهش تولید نفت توسط اوپک پلاس قرار گیرد. با کاهش تولید نفت خام می‌توان انتظار داشت که تولید و عرضه فرآورده‌های نفتی با کاهش روبه رو شود و این در کنار کاهش تقاضای فصلی برخی محصولات پالایشی، زمینه‌ساز ثبات یا افزایش کرک اسپرد فرآورده‌های شرکت‌های پالایشی خواهد شد.»
طاهرخانی با اشاره به گزارشات مطلوب این گروه در فصل بهار 1401 ادامه داد: شرکت‌های پالایشی بازار سرمایه در فصل بهار 1401 یکی از تاریخی‌ترین و بالاترین کرک اسپردهای خود را به دلیل افزایش شدید قیمت نفت ثبت کرده‌اند. با توجه به روند کاهشی قیمت نفت و افت کرک اسپرد محصولات در تابستان 1401، باید انتظار داشت گزارش فصل تابستان شرکت‌های پالایشی نسبت به بهار 1401 ضعیف‌تر ولی نسبت به زمستان 1400 مطلوب‌تر باشد علاوه بر آن تحولات اخیر در بازار جهانی نفت که کاهش عرضه نفت خام در بازار جهانی را به دنبال خواهد داشت، می‌تواند سبب کاهش نگرانی‌ها در خصوص افت شدید کرک اسپرد محصولات نسبت به میانگین‌های تاریخی در دو فصل آتی شرکت‌های پالایشی شود.»
