اگر به دنیای بورس و سرمایه گذاری در سهام وارد شده و یا اینکه در ابتدای راه باشید، احتمالا بسیار با واژه «سامانه معاملات آنلاین» برخورد داشته اید. سامانه معاملات آنلاین (برخط) کارگزاری‌ها با وجود کارکردهای مشابه و تسهیل انجام معاملات اما تفاوت‌هایی دارند. این سامانه‌های معاملاتی انواع مختلفی دارد که ممکن است در تصمیم گیری مشتریان برای انتخاب کارگزاری خود و خرید و فروش سهام تاثیرگذار باشد. در این مقاله به این سوالات پاسخ خواهیم داد که سامانه معاملاتی چیست؟ چه کاربردی دارد؟ چند نوع سامانه معاملاتی وجود دارد؟ تفاوت سامانه‌های معاملاتی چه هستند؟ کدام سامانه معاملاتی آنلاین اوراق بهادار بهتر است؟ چگونه کد آنلاین سامانه معاملاتی بگیریم؟
سامانه معاملاتی چیست؟
سامانه معاملات آنلاین در واقع همان نرم افزار یا سامانه ای است که تسهیل کننده معاملات سهام و سایر اوراق بهادار قابل معامله در بورس اوراق بهادار است. تا پیش از انجام معاملات به صورت مراجعه حضوری به تالار شیشه‌ای بورس بود که قدیمی‌های بورس بسیار با آن آشنا هستند. همچنین ثبت درخواست خرید یا فروش به صورت تماس تلفنی و یا بعدتر به صورت آنلاین صورت گرفت که در این روش سفارش خرید یا فروش توسط یک کارگزار دریافت می‌شد و سفارش را ثبت می‌کرد و در صورت وجود خریدار یا فروشنده مقابل در قیمت مورد نظر برای معامله، فرآیند تطبیق (matching) صورت می‌گرفت.
این فرآیند روند معاملات را به کندی پیش می‌برد و امکان عقب ماندن سهامداران از جریان بازار وجود داشت. همچنین احتمال بروز اشتباهات و ثبت غلط سفارشات توسط کارگزاران به علت مشغله و حجم بالای سفارشات زیاد بود. بنابراین به تدریج و با توسعه تکنولوژی، بورس اوراق بهادار نیز از این مزیت بهره مند شد و با طراحی زیرساخت مناسب، بستر آنلاینی برای ثبت و انجام معاملات به صورت برخط توسط خود سهامداران و سرمایه گذاران فراهم شد تا بتوانند بدون واسطه این فرآیند را انجام دهند.
سامانه معاملات آنلاین چه کاربردی دارد؟
در بخش قبلی اجمالا به کاربرد این سامانه اشاره شد. به طور کلی سامانه معاملاتی را می‌توان یکی از تحولات بسیار مهم در حوزه خرید و فروش سهام در بازار سرمایه و بورس دانست. در صورتیکه قصد سرمایه گذاری در بورس را داشته باشید احتمالا پس از دریافت کد بورسی و ثبت نام در کارگزاری، کد آنلاینی در اختیار شما قرار داده شده است که با کمک آن می‌توانید به سامانه معاملات برخط کارگزاری مراجعه نمایید و پس از ورود به صفحه شخصی خودتان با جستجوی نماد مورد نظر قیمت، حجم معاملات و سفارش های خرید و فروش و سایر اطلاعات آن را مشاهده کنید و مهم تر از آن ثبت سفارش نمایید و سهام شرکت مورد نظر را خودتان بدون واسطه کارگزار خریداری نمایید و اصطلاحا معاملات برخط (آنلاین) داشته باشید.
مزایای سامانه معاملات کارگزاری
این جهش در فرآیند معاملات سهام در بورس مزیت های زیادی در کارایی بازار سرمایه، افزایش سرعت معاملات و همچنین استقبال افراد زیادی از بورس داشت. همچنین اگر بخواهیم مزیت های دیگر بوجود آمدن سامانه‌های معاملاتی آنلاین را نام ببریم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
1- سرعت و کارایی بیشتر در انجام معاملات
2- دسترسی سریع و آسان به اطلاعات بازار و معاملات (شفافیت معاملات)
3- امکان سرمایه گذاری در هر زمان و هر مکان
4- کاهش خطاهای احتمالی در ثبت سفارشات و انجام معاملات
5- استقلال کامل در تصمیم‌گیری
6- نقل و انتقال وجوه به صورت الکترونیک و با سرعت زیاد
7- امکان برآورد سود و زیان پرتفوی به صورت لحظه ای
انواع سامانه معاملاتی آنلاین
در حال حاضر کارگزاری‌های مختلف که مجوز رسمی از سازمان بورس و اوراق بهادار دارند عمدتا با کمک چند سامانه معاملاتی معروف بستر معاملات آنلاین را برای مشتریان خود فراهم کرده اند. با این حال تعدادی از کارگزاری‌ها نیز وجود دارند که به طور اختصاصی سامانه معاملاتی با طراحی و محیط متفاوت ایجاد کرده اند. بنابراین شاید بتوان تعداد زیادی از سامانه های معاملاتی را نام برد که مخصوص به چند کارگزاری است. اما به طور کلی بسیاری از کارگزاری ها از چند سامانه معاملاتی مشخص استفاده می‌کنند که بسیار با آن‌ها مواجه خواهید شد و بهتر است با آن‌ها آشنا شوید.
سامانه معاملاتی اکسیر
از نام آشناترین سامانه های معاملاتی که بسیاری از کارگزاری ها با آن کار می‌کنند سامانه معاملات برخط اکسیر است. اکسیر متعلق به شرکت رایان هم افزا است که از شرکت های ارائه دهنده خدمات نرم افزاری در بازار سرمایه است. بسیاری از کارگزاری‌های فعال از سامانه اکسیر استفاده می‌کنند چرا که استانداردهای مناسبی در سخت افزار و نرم افزار دارد و استفاده از آن بسیار راحت است. در حال حاضر سامانه معاملاتی کارگزاری کاریزما سامانه معاملاتی اکسیر است.
ورود به سامانه برخط معاملات
همانطور که گفته شد امکان دارد یک کارگزاری علاوه بر داشتن سامانه برخط معاملات اکسیر، سامانه معاملاتی آنلاین دیگری نیز داشته باشد.
نرم افزار موبایل رایان همراه
نرم افزار رایان همراه نیز مانند سامانه معاملاتی اکسیر پلتفرمی است که برای انجام معاملات طراحی شده است. اما تفاوت آن در این است که این نرم افزار برای موبایل طراحی شده و کاربران به راحتی می‌توانند نماد شرکت و داده های مربوط به آن را مشاهده نمایند و از وضعیت پرتفوی خود آگاه شوند. همچنین درخواست وجه نقد یا افزایش میزان آن در حساب کارگزاری و سایر عملیات را می‌توانند انجام دهند. نسخه نرم افزاری موبایل رایان همراه کارگزاری کاریزما وجود دارد که می‌توانید در همان صفحه ورود به سامانه معاملات برخط کاریزما دانلود نمایید یا بر روی این لینک کلیک نمایید.
سامانه معاملاتی صحرا
دیگر سامانه معاملاتی شناخته شده بازار سرمایه سامانه معاملات آنلاین صحرا است. در این سامانه امکان انجام معاملات اوراق و ابزارهای مشتقه وجود دارد و به همین دلیل مورد توجه است. در واقع عموما معاملات اوراق مشتقه مانند اختیار معامله سهام و کالاها، قراردادهای آتی کالایی در این سامانه انجام می‌شود. برای ورود به این سامانه می‌بایست درخواست فعال سازی کد معاملات مشتقه بورس کالا یا معاملات اختیار سهام را به کارگزاری دارای مجوز این معاملات بدهید. لینک ورود به سامانه صحرا در کارگزاری کاریزما اینجا قرار داده شده است.
تفاوت سامانه های معاملاتی
همانطور که اجمالا در این مقاله اشاره کردیم، سامانه های آنلاین معاملاتی زیادی داریم که برخی تفاوت های جزئی و برخی تفاوت‌های بیشتری با یکدیگر دارند. به عنوان مثال ممکن است که سامانه معاملات برخط دو کارگزاری در مورد نحوه گزارش سود و زیان پرتفوی با یکدیگر متفاوت باشند که این تفاوت جزئی ای در پلتفرم‌های معاملات کارگزاری است. اما در خصوص تفاوت سامانه صحرا و اکسیر اینچنین نیست و زیرساخت سامانه صحرا برای معاملات اوراق مشتقه برنامه ریزی شده است در صورتیکه سامانه اکسیر برای معاملات سهام و اوراق بهادار قابل معامله دیگر مانند حق تقدم و یا صندوق های ETF و سایر اوراق مالی طراحی شده است.
یک سامانه معاملاتی خوب چه ویژگی هایی دارد؟
تا به اینجا از چیستی سامانه معاملاتی صحبت کردیم و انواع آن و تفاوت عمده هر کدام را ذکر کردیم اما سوال اینجاست که بهترین سامانه معاملاتی بورس کدام است؟ و یا اینکه یک سامانه معاملاتی خوب چگونه است؟ به طور کلی از عوامل زیر به عنوان مواردی که در انتخاب یک سامانه معاملاتی خوب در تصمیم گیری ما موثر هستند می‌توان نام برد:
1- امکان مشاهده چارت قیمتی و حجمی تمامی نمادهای بورس در سامانه
2- فراهم بودن ابزارهای تحلیل تکنیکال برای کاربران
3- امکان مشاهده پرتفوی سرمایه گذاری به صورت نمودارهای مختلف برای تحلیل سریع و روند تغییرات آن
4- در دسترس قرار دادن هرچه بیشتر داده‌های تحلیل و یا بنیادی در خصوص نمادها
5- امکان انجام معاملات سهام و اوراق مشتقه در یک پلتفرم
6- سرعت بالای دریافت اطلاعات از دیتابیس سیستم معاملاتی بورس اوراق بهادار و یا فرابورس ایران
7- نبود قطعی یا بروز مشکل در انجام معاملات اوراق بهادار و سامانه معاملاتی
8- داشتن نرم افزار موبایلی برای انجام معاملات
9- داشتن سامانه آفلاین
همچنین در کنار همه این‌ها داشتن باشگاه مشتریان و دیگر ابزارهای جانبی برای انجام معاملات می‌تواند به کاربران در تجربه بهتر معامله کمک کند.
سوالات متداول
تفاوت سامانه معاملات آنلاین و سامانه معاملات آفلاین چیست؟
در سامانه معاملات آنلاین مشتری با استفاده از نام کاربری و رمز عبور وارد سامانه شده و سفارشات خرید یا فروش خود را مستقیما بدون واسط ثبت می‌کند. در صورتیکه در سامانه معاملات آفلاین مشتری پس از ورود به سامانه به بخش مربوط به وارد کردن درخواست خرید یا فروش اینترنتی مراجعه کرده و درخواست خود را برای کارگزار وارد می‌نماید. کارگزار پس از تایید درخواست سفارش را ثبت می‌نماید.
