شاخص ترس و طمع که توسط سی‌ان‌ان مانی (CNNMoney)  به وجود آمد، به اندازه گیری دو مورد از ابتدایی‌ترین احساسات انسان‌ها، ترس و طمع می‌پردازد و چگونگی تاثیر‌گذاری آن در بازار را اندازه‌گیری می‌کند. این شاخص برای بررسی کردن رفتارهای احساسی معامله گران ایجاد شد.

شاخص ترس و طمع به صورت روزانه، هفتگی، ماهانه و سالانه اندازه گیری می شود. در تئوری، می توان از این شاخص برای سنجش اینکه آیا بازار سهام قیمت مناسبی دارد یا خیر، استفاده کرد. این شاخص بر این منطق استوار است که ترس بیش از حد تمایل به کاهش قیمت سهام دارد و طمع بیش از حد نتیجه معکوس دارد. هرچند مفهوم آن به همین سادگی است اما این شاخص تنها به صورت کیفی تعریف نمی‌شود بلکه بوسیله فاکتورهایی آن را کمی سازی کرده اند.

شاخص ترس و طمع چگونه کار می کند؟

همانطور که گفته شد شاخص ترس و طمع ابزاری است که توسط برخی سرمایه گذاران برای سنجش بازار استفاده می شود. این بر این فرض استوار است که ترس بیش از حد می تواند منجر به معامله سهام بسیار کمتر از ارزش ذاتی آنها شود، در حالی که، در همان زمان، حرص و آز لجام گسیخته می تواند منجر به افزایش قیمت سهام بسیار بالاتر از ارزش آنها شود که در نیمه ابتدایی سال 99 مشاهده کردیم.

شاخص ترس و طمع CNN هفت عامل مختلف را بررسی می کند تا مشخص کند که چقدر ترس و طمع در بازار وجود دارد. اینه عوامل شامل موارد زیر هستند. (دقت کنید که این شاخص برای شاخص s&p 500 هست و میتوان آن را به شاخص های دیگر تعمیم داد)

۱. تغییرات قیمت سهام

نوسانات بازار با مقایسه سطح شاخص S&P 500، با میزان تعادل خودش در طول ۱۲۵ روز اندازه‌گیری می‌شود. اگر شاخص کمتر از حد تعادل باشد، ترس غالب است و در صورتی که بالاتر از حد تعادل باشد، طمع غالب خواهد بود.

۲. قدرت قیمت سهام

قدرت قیمت سهام براساس نسبت سهامی که در ۵۲ هفته به بالاترین و پایین‌ترین حد خود در بورس اوراق بهادر نیویورک رسیده باشند، تعریف می‌شود. از این تعداد سهام‌هایی که در ۵۲ هفته به بالاترین حد خود می‌رسند، نشان‌دهنده طمع بیشتر و تعداد سهامی که در ۵۲ هفته به پایین‌ترین حد خود می‌رسند، نشان‌دهنده ترس هستند.

۳. وسعت قیمت سهام

براساس مقایسه سهام‌ در حال پیشرفت با سهامی که در حال کاهش هستند، وسعت قیمت سهام به‌صورت روزانه محاسبه می‌شود. همچنین برای محاسبه شاخص ترس و طمع از شاخص مجموع حجم McClellan NYSE استفاده می‌شود.

۴. اختیار خرید و اختیار فروش

امکان خرید و فروش براساس نسبت حجم حق فروش و حق خرید محاسبه می‌شود. زمانی که فعالیت‌های معاملاتی برای فروش بیشتر باشد، ترس و زمانی ‌که فعالیت‌های معاملاتی برای خرید افزایش یابد، طمع غالب می‌شود.

۵. نوسانات بازار

شاخص معروف VIX (Volatility) برای نشان‌دادن نوسانات بازار استفاده می‌شود؛ هرچه نوسانات بیشتر باشند، میزان ترس نیز افزایش می‌یابد.

۶. تقاضا برای اوراق قرضه بنجل

با توجه به افزایش تقاضا برای اوراق قرضه، سرمایه‌گذاران بیش از آنکه متوجه ریسک کار باشند، نگران بازدهی آن هستند که این خود بیانگر غالب‌بودن طمع است.

۷. تقاضای پناهگاه امن (اوراق بدون ریسک)

زمانی ‌که ترس غالب می‌شود، سرمایه‌گذاران برای حفاظت از سرمایه خود، آن‌ها را از بورس خارج یا آن‌ها را به سرمایه‌های امن تبدیل می‌کنند که این فرایند به Risk off Trade معروف است. درنتیجه افزایش تقاضا برای سرمایه‌های امن نشان‌دهنده افزایش سطح ترس است.

این مقاله را حتما مطالعه کنید: اوراق قرضه چیست و نکات حساسی که نمیدانید!

نحوه اندازه‌ گیری شاخص ترس و طمع

این اندیکاتورها بین ۰ تا ۱۰۰ به‌صورت زیر اندازه‌گیری می‌شوند:

• ۰ تا ۲۴: ترس شدید
• ۲۵ تا ۵۰: ترس
• ۵۰: خنثی
• ۵۱ تا ۷۴: طمع
• ۷۵ تا ۱۰۰: طمع شدید

هر یک از این هفت فاکتور در مقیاسی از 0 تا 100 برآورد می شوند.در نهایت این شاخص با گرفتن میانگین وزنی مساوی از هر یک از فاکتور ها محاسبه می شود. مقدار 50 برای این شاخص خنثی تلقی میشود و هر مقداری بیش از این نشان دهنده حرص و طمع در بازار است.

مزایا و معایب شاخص ترس و طمع

مزایا

1. شاخص‌های احساسات برای تأیید تحلیل تکنیکال کاربرد دارند. همچنین می‌توان از شاخص‌های احساسات برای تأیید سرمایه‌گذاری‌های بلندمدت براساس تحلیل بنیادی استفاده کرد.
2. این دو احساس برای تصمیم‌گیری درباره بهترین زمان خروج یا ورود به موقعیت‌های بازار بسیار مفید هستند.
3. شاخص‌های احساسات می‌توانند درباره احساساتی که ممکن است بر تصمیم‌گیری‌های سرمایه‌گذار تأثیرگذار باشد، هشدار دهند. همچنین این شاخص‌ها به شما کمک می‌کنند از وسوسه‌ها جلوگیری کنید.
4. این شاخص از هفت مؤلفه تشکیل شده است و به هیچ متغیری وابسته نیست؛ بنابراین این امر تأثیرات عوامل خارجی را که ممکن است بر یکی از متغیرها تأثیرگذار باشد، حذف می‌کند.

معایب

1. احساسات بازار به‌تنهایی قابل استفاده نیستند. گاهی اوقات ترس شدید به معنای فرصت‌های کوتاه‌مدت است؛ در صورتی ‌که در مواقعی دیگر ممکن است سرآغاز بازار نزولی باشد. همچنین برعکس این اتفاق برای طمع نیز صدق می‌کند؛ بنابراین هنگام معامله باید عوامل دیگری نیز در نظر گرفته شوند.
2. عواملی که به اصلاحات عمده و نزولی بازار اشاره می‌کنند، ناشی از شاخص‌های احساسات نیستند، بلکه بیشتر به عوامل اقتصادی مربوط می‌شوند.
3. شاخص‌های احساسات بازار نمی‌توانند رویدادهای غیرقابل پیش‌بینی (black swan event) را که سبب آشفتگی بازار می‌شوند، پیش‌بینی کنند؛ بنابراین هیچ استراتژی‌ای نمی‌تواند با استراتژی پوشش پورتفوی (Portfolio Hedging) برابری کند؛ زیرا این استراتژی ۱۰ راه برای پوشش سبد سهام ارائه می‌دهد که به کاهش ریسک بازار ارائه منجر می‌شود.

شاخص ترس و طمع در ارزهای دیجیتال

به‌طورکلی این شاخص بیشتر بیت‌کوین را اندازه‌گیری می‌کند، اما به‌دلیل هم‌بستگی بیت‌کوین با بیشتر رمز ارزهای دیگر، این شاخص ابزاری برای اندازه‌گیری کل ارزهای دیجیتال است. اندیکاتور ترس و طمع کریپتو از ۶ طریق بررسی و اندازه‌گیری می‌شود:

1. نوسانات (۲۵٪)
   در این فاکتور نوسانات فعلی و حداکثر مدنظر است. قیمت معاملات بیت‌ کوین و مقایسه آن با مقادیر میانگین مربوط به معاملات در ۳۰ و ۹۰ روز گذشته نیز یک مورد نیاز به بررسی است، زیرا که افزایش غیرمعمول نوسانات نشانه‌ای از بازاری اشباع از ترس است.
2. قدرت بازار/حجم (۲۵٪)
   در این جزء نیز اندازه‌ی حجم و قدرت بازار فعلی (که با آخرین مقادیر میانگین‌های ۳۰ و ۹۰ روزه مقایسه می‌شود)‌ مورد بررسی قرار می‌گیرد. وقتی در تایم روزانه شاهد حجم بالای خرید در بازار صعودی هستیم ، می‌توان گفت که بازار بیش از حد حریص (صعودی) عمل می‌کند.
3. رسانه های اجتماعی (۱۵٪)
   تعداد پست‌هایی که با هشتگ‌های متفاوت برای هر کوین در توییتر منتشر می‌شود و سرعت بازخوردهایی که برای هر پست در یک بازه‌ی زمانی مشخص دریافت می‌شود از عوامل این فاکتور شاخص هستند. نرخ بازخوردهای غیرمعمول و به تعداد زیاد باعث افزایش علاقه‌ی عمومی به یک کوین می‌شود که به رفتاری حریصانه در بازار ختم خواهد شد.
4. نظرسنجی ها (۱۵٪)
   با استفاده از نظرسنجی‌های هفتگی از سرمایه‌گذاران درباره‌ی اینکه بازار را چگونه ارزیابی می‌کنند، می‌توان شمایی کلی از احساسات گروهی از سرمایه‌گذاران دریافت کرد.
5. تسلط(۱۰٪)
   تسلط یک کوین، سهم یک ارز دیجیتال از کل بازار را نشان می‌دهد. به خصوص افزایش تسلط ارزش بازار بیت کوین ناشی از ترس و در نتیجه کاهش سرمایه‌گذاری بیش از حد بر روی آلت‌کوین‌ها است و در واقع بیت کوین به پناهگاه امن ارزهای دیجیتال تبدیل شده است. از طرف دیگر، هنگامی که تسلط بیت کوین کم می‌شود، مردم با سرمایه گذاری بر روی آلت کوین های پر خطرتر، حریص‌تر می‌شوند و رویای شانس خود را در حرکت صعودی بزرگ بعدی می‌بینند. به هر حال با بررسی تسلط آلت کوین‌ها، می‌توان گفت بیشتر شدن علاقه‌ی عمومی به یک آلت‌ کوین می‌تواند باعث به وجود آمدن رفتاری حریصانه (صعودی) در آن کوین به خصوص شود.
6. روندها (۱۰٪)
   با بررسی جستارهای مختلف مربوط به بیت کوین در گوگل و تغییر حجم در این جستارها می‌توان از دیدی دیگر به این روندهای احساسی در بازار نگاه کرد. برای مثال اگر از Google Trends برای کلمه‌ی “Bitcoin” استفاده کنید، اطلاعاتی کاربردی دریافت نخواهید کرد.
   اما در صورت جست و جو کردن عبارت “bitcoin price manipulation” (دستکاری قیمت بیت‌کوین) می‌شود دید که این جستار برای مثال در ماه گذشته به مقدار %۱,۵۵۰ رشد در تعداد جست و جو‌ها داشته است، پس می‌توان گفت که این مساله نشانه‌ی ترس در بازار است.

سخن پایانی: احساسات نقش مهمی در روند بازار و کشف قیمت ها دارند. دو احساس بسیار مهم هم ترس و طمع سهامداران هستند که تصمیماتشان را می تواند تحت تاثیر قرار دهد. برای سرمایه گذاری در بازار این شاخص به تنهایی کافی نیست اما میتواند سرمایه گذاری را ایمن تر کند. این شاخص تلاش می‌کند زمانی که ترس یا طمع بیش‌ازحد در بازار وجود دارد، سرمایه‌گذاران را آگاه کند. بنابراین استفاده از آن در کنار دیگر شاخص ها کمک کننده خواهد بود.