صندوق سرمایه گذاری مشترک یا غیرقابل معامله به صندوقی گفته میشود که واحد آن قابل معامله در بورس نمیباشد و برای خرید و فروش واحدهای صندوق یا باید بصورت حضوری به یکی از دفاتر صندوق مراجعه کرده و یا از طریق سایت صندوقها واحدهای سرمایهگذاری را خرید و فروش کنید.
در حال حاضر در بازار سرمایه ایران، صندوق های سرمایه گذاری غیرقابل معامله مثل صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله در سه قالب سهام، اوراق با درآمد ثابت و مختلط وجود دارند. صندوق های سرمایه گذاری مشترک غیرقابل معامله دارای ویژگیهایی هستند که برخی از آنها به شرح زیر است:
- سرمایهگذاران صندوق های مشترک، واحدهای سرمایهگذاری را از طریق شرکت (کارگزاری) متولی صندوق خریداری میکنند و نمیتوانند آن را در بازار ثانویه به سایر سرمایهگذاران بفروشند.
- قیمتی که سرمایهگذاران به ازای هر واحد سرمایهگذاری در صندوق های مشترک پرداخت میکنند، برابر است با خالص ارزش دارایی هر واحد سرمایهگذاری صندوق به اضافه تمام هزینهها و کارمزدهایی که در هنگام خرید تعیین میشود.
- واحدهای سرمایهگذاریِ صندوق های مشترک «قابل بازخرید» هستند، به این معنا که سرمایهگذاران میتوانند واحدهای خود را به صندوق بفروشند (یا گارگزار این کار را انجام دهد).
- صندوق های سرمایه گذاری مشترک برای سرمایهگذاران جدید صندوق، واحدهای جدیدی ایجاد میکنند و میفروشند. اگر چه بعضی از صندوقها گاهی فروش خود را متوقف میکنند (مثلا زمانی که خیلی بزرگ شدهاند).
- مدیریت پرتفویِ سرمایهگذاریِ صندوق های مشترک، عموما توسط اشخاص جداگانهای تحت عنوان «مشاوران سرمایهگذاری» انجام میشود که وظیفه خرید و فروش اوراق بهادار و انتخاب ترکیب بهینه داراییها را بر عهده دارند.
منظور از صدور واحدهای سرمایهگذاری، ایجاد یک واحد سرمایهگذاری به نام سرمایهگذار و استفاده از وجوه آن برای انجام سرمایهگذاری در صندوق است.
منظور از ابطال واحد سرمایهگذاری، نقد کردن قسمتی از داراییهای صندوق و پرداخت وجوه حاصل از آن به سرمایهگذار و حذف یک واحد سرمایهگذاری از صندوق است.
مکانیزم صدور واحدهای صندوق از منظر سرمایهگذار به نوعی مشابه مکانیزم خرید سهم در شرکتهای سرمایهگذاری و مکانیزم ابطال مشابه مکانیزم فروش سهم است است.