افزایش سرمایه چیست؟

افزایش سرمایه چیست؟انواع روش های افزایش سرمایه

واژه افزایش سرمایه یکی از مفاهیمی است که به گوش سرمایه گذاران و فعالین بورس بسیار آشناست. حال این افزایش سرمایه چیست و چه تاثیری بر قیمت سهم شرکت دارد؟ چه شرکت های اقدام به افزایش سرمایه می­نمایند؟ انواع روش های افزایش سرمایه کدامند و کدامیک بهترین  روش است؟ و سوال های دیگر از این دست که در این مقاله به آنها پاسخ داده می­شود.در وهله اول باید بدانیم که سرمایه چیست؟

سرمایه چیست؟

منابع شرکت دو دسته هستند. منابع تحت مالکیت خود شرکت که متعلق به سهامداران آن شرکت است و منابع تحت مدیریت شرکت که در واقع وجوهی است که شرکت به طلبکاران بدهکار است و برای مدتی از آنها استفاده می­کند و سپس به آنها بازمی­گرداند. بنابراین سرمایه شرکت همان دارایی های شرکت میباشد که با کم کردن همه بدهی ها، می توان آن را بدست آورد. سرمایه شرکت را می توان به عنوان بخشی از حقوق افراد در سهام با عنوان حقوق صاحبان سهام شرکت تعریف نمود.

افزایش سرمایه در شرکت‌های سهامی یعنی "افزایش اسمی میزان سرمایه ثبت شده شرکت" به زبان ساده افزایش سرمایه یعنی افزایش تعداد سهام منتشره توسط شرکت‌های سهامی.پس می توان گفت افزایش سرمایه یکی از روش های تامین مالی شرکتهاست. شرکتها برای اینکه بتوانند فعالیت های خود را توسعه دهند و قدرت رقابت خود را حفظ و یا افزایش دهند اقدام به افزایش سرمایه می کنند. در برخی از مواقع نیز این کار به منظور اصلاح و بهبود ساختار مالی شرکت صورت می گیرد.

به این نکته توجه فرمایید که ارزش یک شرکت با سرمایه آن شرکت یکی نیست در واقع ارزش شرکت شامل، نیروی انسانی، سود، تجهیزات، خطوط تولید، ارزش برند و ... می شود و سرمایه مقدار پولی می باشد که برای استارت اولیه هر شرکتی مورد نیاز بوده و معمولا سهامداران در تهیه کردن آن نقش مهم و اساسی را دارند.

این تامین منابع مالی جدید می تواند به شکل های مختلفی صورت پذیرد.هنگامی که یک شرکت در بورس اوراق بهادار بخواهد سرمایه خود را افزایش دهد باید تعدادی سهام جدید منتشر کند و به سهامداران بفروشد تا مبلغ مورد نیاز برای افزایش سرمایه را تأمین کند. تفاوت اصلی بین انواع روش های افزایش سرمایه، در محل تامین این منابع جدید است.

انواع روش‌‌های افزایش سرمایه

در مجموع می‌توان چهار دسته کلی برای افزایش سرمایه شرکت‌ها در نظر گرفت که شامل:

• افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها
• افزایش سرمایه از محل سود انباشته (سهام جایزه)
• افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات حال شده سهامداران
• افزایش سرمایه به روش صرف سهام می‌شود.

افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی

در افزایش سرمایه از محل تجدید ارزیابی دارایی‌ها، شرکت دارایی‌های ثابت مشهود خود مانند زمین، ساختمان، ماشین‌آلات و تجهیزات، سرمایه‌گذاری‌ها و… را مورد تجدید ارزیابی قرار می‌دهد. به عبارت دیگر، ارزش دارایی‌های یک شرکت بر اساس نرخ تورم کشور ارزیابی شده و در ترازنامه به‌روز می‌شود. با به‌روز شدن ارزش دارایی‌ها، امکان استفاده از تسهیلات مالی بیشتر نیز وجود دارد. این مهم در شرکت‌های زیان‌ده می‌تواند به‌عنوان محرکی برای تجدید حیات شرکت‌ها محسوب شود. این موضوع به‌ویژه برای شرکت‌هایی که مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت شده‌اند، از اهمیت زیادی برخوردار است. بر‌اساس قانون تجارت در صورتی که مقدار زیان از نصف سرمایه ثبتی شرکت بیشتر باشد، شرکت مذکور مشمول ماده ۱۴۱ می‌شود. شرکت زیان‌ده برای خروج از این ماده باید سرمایه خود را به مقداری افزایش دهد تا میزان زیان از نصف سرمایه کمتر شود. در این روش، درصد مالکیت سهامدار در شرکت تغییری پیدا نمی‌کند. یعنی به همان نسبت که سرمایه شرکت زیاد می‌شود، تعداد سهام فرد نیز افزایش پیدا می‌کند.

در نتیجه از آنجایی که معادله حسابداری در ترازنامه باید برقرار باقی بماند و بدهی های شرکت نیز تغییری نکرده، سرمایه شرکت باید افزایش پیدا بکند تا این معادله برقرار بماند. در این روش پولی به شرکت وارد نمی شود و فقط یک عملیات حسابداری در صورتهای مالی شرکت رخ می دهد. به همان مقدار که تعداد سهام سهامدار افزایش پیدا می کند قیمت آن کاهش پیدا می کند، در نتیجه تغییری در دارایی شخص رخ نمی دهد.

افزایش سرمایه از محل سود انباشته

طبق قانون تجارت شرکت‌ها موظفند سالانه درصدی از سود خود را بین سهامداران تقسیم نکرده و نزد خود نگهداری کنند. این سود در حسابی تحت عنوان سود انباشته در صورت‌های مالی شرکت‌ها ثبت می‌شود. با افزایش سودهای ذخیره شده و رسیدن به مقدار مناسبی، شرکت‌ می‌تواند از این محل سرمایه خود را افزایش دهد و با این کار منابع جدید موردنیاز خود را تامین کند. پس در روش سود انباشته عملا جریان نقدینگی جدید به شرکت وارد نمی‌شود. پس به دلیل اینکه سهامداران پولی برای سهام جدید خود پرداخت نمی‌کنند. در این روش به سهامداران، سهامی تحت عنوان سهام جایزه تعلق می‌گیرد. بنابراین در روش سود انباشته نیز درصد مالکیت سهامدار در شرکت تغییری پیدا نمی کند. یعنی به همان نسبت که سرمایه شرکت زیاد می شود تعداد سهام شخص نیز افزایش پیدا می کند. از نظر تئوریک میزان دارایی سهامدار نیز تغییری نمی کند، یعنی به همان نسبت که تعداد سهام شخص زیاد می شود قیمت سهام کاهش پیدا می کند. فرمول محاسبه در این روش به شرح زیر است:

افزایش سرمایه از محل آورده نقدی چیست؟

در مواقعی که شرکت نیاز به منابع جدید برای طرح‌های توسعه‌ای خود دارد اما سود انباشته مناسبی در اختیار ندارد، ناچار به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی سهامداران است. به دلیل اینکه این روش، نیازمند تامین منابع جدید از سوی سهامداران فعلی شرکت است، شرکت حق استفاده و حضور در آن را ابتدا به سهامداران شرکت می‌دهد.

به این صورت که اوراقی تحت عنوان «حق تقدم سهام» در اختیار سهامداران فعلی قرار می‌گیرد. سهامدار در مدت زمان مجاز برای معاملات این اوراق که معمولا ۲ ماه است و به آن مهلت پذیره‌نویسی گفته می‌شود، دو راهکار دارد.

۱. پرداخت مبلغ اسمی سهام: در این روش سهامدار به ازای هر سهم باید مبلغی را در بازه زمانی ۲ ماهه به شرکت پرداخت کند. این مبلغ در ایران معمولا هزار ریال (قیمت اسمی سهم) است. با این کار پس از طی شدن مراحل افزایش سرمایه، حق تقدم شما تبدیل به سهم عادی می‌شود.

۲. فروش حق تقدم: اگر سهامدار به هر علتی تمایل نداشته باشد که از حق تقدم‌های خود استفاده کند، می‌تواند در بازه زمانی دو ماهه حق تقدم‌های خود را به سرمایه‌گذاران دیگر بفروشد. این حق تقدم‌ها مانند سهام عادی در بورس قابل معامله هستند. حق تقدم هر سهم با اضافه شدن حرف «ح» پس از نماد آن قابل شناسایی است. به‌عنوان نمونه حق تقدم ایران خودرو با نماد «خودروح» معامله می‌شود.

برای مطالعه بیشتر راجع به حق تقدم سهام ایــنجا کلیک کنید.

افزایش سرمایه از روش صرف سهام چیست؟

در این روش، شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره‌نویسی به فروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را، به حساب اندوخته منتقل یا در ازای آن سهام جدید، به سهامداران قبلی می‌دهد.

در افزایش سرمایه به روش صرف سهام به جای انتشار سهام عادی با ارزش اسمی، پذیره‌نویسی سهام جدید ناشی از این عمل به قیمت بازار انجام می‌گیرد. منظور از صرف سهام، اضافه ارزش سهام یعنی مابه‌التفاوت ارزش بازاری و اسمی سهام است. شرکت درخصوص صرف سهام سه کار می توانند انجام دهند:

• انتقال اضافه ارزش به اندوخته شرکت
• تقسیم نقدی اضافه ارزش به سهامداری قبلی
• دادن سهام جدید به سهامداران قبلی

در مورد فروش هم دو کار می توانند انجام دهند

• فروش با حفظ حق تقدم
• فروش با سلب حق تقدم

 

بهترین نوع افزایش سرمایه کدام است؟

باید توجه داشت ساختار شرکت‌ها با یکدیگر تفاوت داشته و از آنجا که هر یک پیچیدگی‌های خاص خود را دارند، نمی‌توان نسخه‌ای کلی برای همه شرکت‌ها در نظر گرفت. در مجموع اما افزایش سرمایه‌ای که سبب ورود منابع جدید مالی به شرکت شود، شرایط مناسب‌تری را برای توسعه فعالیت‌ها رقم می‌زند. بنابراین افزایش میزان سرمایه از طریق آورده نقدی و همچنین صرف سهام به‌صورت کلی بهتر قلمداد می‌شوند. همچنین روش تجدید ارزیابی دارایی‌ها از آنجا که عملا پولی وارد شرکت نشده و صرفا یک عملیات حسابداری برای بهبود صورت‌های مالی شرکت محسوب می‌شود، به‌ویژه برای شرکت‌های ورشکسته و مشمول ماده ۱۴۱ قانون تجارت مناسب ارزیابی می‌شود.

چند نکته در مورد افزایش سرمایه

• هر اتفاقی که در رابطه با افزایش سرمایه یک شرکت در مجمع آن شرکت تصویب شود، شامل حال افرادی می شود که در زمان برگزاری مجمع شرکت، سهامدار آن شرکت بوده اند.
• بعد از اینکه افزایش سرمایه شرکت در مجمع فوق‌العاده به تصویب رسید، موضوع در روزنامه کثیرالانتشاری که به عنوان روزنامه رسمی شرکت انتخاب شده، منتشر می‌شود. این موضوع در سامانه کدال نیز به سهامداران اطلاع رسانی می شود. همچنین فرمی برای سهامداران آن شرکت ارسال شده و از آنها درخواست می‌شود تا درصورت تمایل به استفاده از حق تقدم خود برای خرید سهام جدید، فرم مذکور را تکمیل و برای شرکت ارسال نمایند. به این فرم، اصطلاحا گواهی حق تقدم خرید سهام گفته می‌شود.
• در برخی از موارد شرکتها اقدام به افزایش سرمایه ترکیبی می کنند. مثلا بخشی از آن از محل سود انباشته و بخش دیگر از طریق آورده نقدی سهامداران انجام می شود. برای محاسبه قیمت سهم در این روش، باید فرمول دو روش مزکور را با یکدیگر تلفیق کنید.
• قیمت هایی که از طریق فرمول ها محاسبه می شوند قیمت تئوریک سهم می باشند. در بسیاری از مواقع در واقعیت این قیمت ها ممکن است تغییر پیدا کند. یعنی به دلیل عرضه و یا تقاضای زیاد در سهم ممکن است قیمت سهم بعد از بازگشایی بیشتر یا کمتر از قیمت تئوریک آن شود.