بنا به یک تعریف ساده این اوراق در واقع همان طرح بیمه سهام است که توسط شرکت‌ها به فروش می‌رسند. اما اختیار فروش تبعی چیست و چگونه خرید و فروش و اعمال میشود؟
فایل صوتی خلاصه نوشتار « اوراق اختیار فروش تبعی»
اختیار فروش چیست؟
اختیار فروش جزء ابزارهای بازار مشتقه است. لازم به ذکر است که ابزار بازار مشتقه جزو ابزار پوشش ریسک می‌باشد؛ اما خریدار اختیار فروش چه وضعیتی دارد؟ اختیار فروش به دارنده آن این حق (و نه تعهد) را می‌دهد که در تاریخ معینی در آینده به قیمت مشخص‌شده در برگه که از آن به‌عنوان قیمت اعمال یاد میشود این اوراق را اعمال نماید. حال اگر خریدار این ورقه بخواهد از این موقعیت استفاده نماید بایستی دارایی پایه (دارایی که سرمایه‌گذار جهت پوشش ریسک در آن اختیار فروش را خریداری کرده است) از بازار خریداری کرده و به قیمت اعمال به فروش برساند. لازم به ذکر است که بابت موقعیت خرید اختیار معامله مبلغی را تحت عنوان هزینه اولیه می‌پردازند.
اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟
این اوراق درواقع نوعی از اختیار فروش اروپایی است که در آن به خریدار این اوراق اجازه می‌دهد تا دارایی پایه اختیار که درواقع یکی از سهام پایه می‌باشد با توجه به قیمت سهام در زمان عرضه اوراق و قیمت اعمال بیمه نماید و به‌نوعی کسب بازدهی برای سرمایه‌گذار تضمین می‌گردد، درنتیجه این اوراق به‌نوعی بیمه سهام می‌باشند. لازم به ذکر است که عرضه‌کننده این اوراق شرکت (ناشر) و یا سهامدار عمده است که هدف آنها ایجاد تضمین و اطمینان نسبت به سهام است.
دقت نمایید: در ایران شیوه انتشار این اوراق متفاوت از سازوکار مطرح‌شده در دنیا است. در ایران به‌منظور خرید اوراق اختیار بایستی سهام پایه (سهامی که بابت آن اختیار فروش تبعی منتشر می‌گردد) را در اختیار داشته باشید. فرض کنید که قرار است اوراق اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت صنایع پتروشیمی خلیج فارس در تاریخ 18 اردیبهشت منتشر گردد. قبل از اینکه شما اقدام به خرید اوراق اختیار نمایید بایستی سهام شرکت پتروشیمی خلیج فارس را در سبد خود داشته باشید و این اولین تفاوت بین اوراق اختیار در ایران با سایر کشورهای دنیا است. مثلاً اگر شما می‌خواهید تعداد ۵۰ هزار اوراق اختیار نماد "فارس" را داشته باشید بایستی قبل اعمال دستور خرید این اوراق، تعداد ۵۰ هزار سهم از پتروشیمی خلیج فارس را در پرتفوی خود داشته باشید.
تسویه اوراق اختیار فروش تبعی به چه روش‌هایی انجام میشود؟
تسویه این اوراق در بازار سرمایه ایران به ۲ شکل انجام میشود که در ادامه به معرفی آنها می‌پردازیم:
۱. تسویه نقدی
به بیان ساده در این نوع از تسویه اوراق اختیار فروش تبعی، در سررسید ما‌به‌التفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهام پایه در صورتی که قیمت سهم کمتر از قیمت اعمال باشد، به صورت نقدی و از سوی عرضه کننده به دارنده اوراق پرداخت میشود.
در واقع در تسویه نقدی اوراق اختیار فروش تبعی، تفاوت قیمت اعمال و قیمت پایانی سهم در روز سررسید به مشتری پرداخت شده و سهام پایه در پرتفوی مشتری باقی می‌ماند.
۲. تسویه فیزیکی
در این نوع از تسویه اوراق اختیار فروش تبعی، عرضه‌کننده اوراق موظف است تا سهام پایه فرد را با قیمت توافق‌شده در قرارداد عرضه اوراق اختیار فروش تبعی، از دارنده آن خریداری کند.
به بیان ساده‌تر در تسویه فیزیکی اوراق اختیار فروش تبعی، سهام پایه فرد به قیمت اعمال اوراق از دارنده آن خریداری میشود و وجه مورد نظر به او پرداخت میشود و در نتیجه دارایی سهام پایه مشتری در آن سهم از پرتفوی او برداشته میشود.
نمونه‌ای اوراق اختیار فروش تبعی:
بر طبق اطلاعیه که در تصویر مشاهده می‌کنید می‌توان اطلاعات زیر را استخراج کرد:
- قیمت اعمال: 12،000 ریال، تاریخ اعمال: 9 آبان 1401، دوره معاملاتی (دوره‌ای که این اوراق معتبر می‌باشند و درواقع فاصله تا سررسید را معین می‌کند): از 18 اردیبهشت 1400 الی 9 آبان 1401
- کل حجم عرضه (تعداد کل اوراق اختیار فروش تبعی که توسط سهامدار عمده عرضه می‌گردد): 150 میلیون
- حداقل عرضه روزانه (عرضه‌کننده باید در هر روز حداقل این تعداد از اوراق اختیار را عرضه نماید): 20 میلیون
- هم‌چنین بر طبق این اطلاعیه، تنها صندوق هاي سرمايه گذاري در اوراق با درآمد ثابت مجاز به خريد اوراق هفارس 108 مي باشند.
- همان‌طور که مشاهده می‌فرمایید نماد اختیار فروش تبعی فارس به‌صورت هفارس108 می‌باشد.
نکاتی مهم در رابطه با اوراق اختیار فروش تبعی که لازم است بدانید:
- این اوراق از نوع اختیار فروش اروپایی می‌باشند یعنی تنها می‌توان در تاریخ سررسید آن را اعمال کرد.
- عموما این اوراق قابلیت معامله در بازار ثانویه را ندارند و تنها در یک مرحله در زمان عرضه توسط ناشر مورد معامله قرار می‌گیرد. اما در آگهی عرضه های جدید ذکر شده است که با هماهنگي شركت بورس اوراق بهادار تهران قابل انجام شدن است.
- درصد سود و زیان شما با توجه به نوسانات قیمتی سهام تا تاریخ سررسید و اینکه شما در چه قیمتی سهام پایه را خریداری کرده باشید متفاوت است.
- توجه فرمایید که طبق قانون حتی درصورتی‌که شما درخواست اعمال اوراق را به کارگزار بدهید درصورتی‌که قیمت روز سهام پایه در تاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال نباشد اوراق سررسید شده اعمال نخواهند شد.
- توجه فرمایید ازآنجایی‌که اوراق اختیار فروش تبعی عموما قابلیت معامله مجدد را ندارند درنتیجه سهام پایه موضوع این اوراق نیز تا زمان پایان معاملات قابلیت معامله را از دست می‌دهند و حتماً بایستی به این موضوع توجه فرمایید.
.jpg)
.jpg)
