صندوق‌های سرمایه گذاری یکی از مرسوم‌ترین روش های غیر مستقیم سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار است. این صندوق‌ها با توجه به نوع سرمایه‌گذاری که انجام می‌دهند به چند دسته تقسیم می‌شوند که میزان بازدهی و ریسک هر کدام از آن‌ها با توجه به ترکیب دارایی و سرمایه گذاریشان متفاوت است. به عنوان مثال صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی عمدتا در سهام و حق تقدم سهام سرمایه گذاری می‌کنند و صندوق‌های سرمایه گذاری درآمد ثابت نیز عمدتا در اوراق بهادار با درآمد ثابت سرمایه گذاری می‌کنند و این دو نوع صندوق از نظر میزان ریسک در دو سوی طیف قرار دارند.

نوعی دیگر از صندوق سرمایه گذاری وجود دارد که ویژگی کسب بازدهی مناسب در شرایط سودآور بازار و امکان کاهش ریسک در شرایط رکود را دارد که به صندوق‌های سرمایه گذاری مختلط معروف هستند. به طور کلی صندوق سرمایه‌گذاری مختلط را می‌توان تلفیقی از صندوق با درآمد ثابت و صندوق سهامی در نظر گرفت. صندوق سرمایه گذاری مختلط چیست؟ و نسبت به دیگر صندوق ها چه معایب و مزایایی دارد؟ در این مقاله قصد داریم به این سوالات و سوالات مشابه پیرامون صندوق مختلط پاسخ دهیم.

صندوق سرمایه گذاری مختلط چیست؟

صندوق سرمایه گذاری مختلط نوعی از صندوق های سرمایه گذاری مشترک است که معمولا دارایی‌های خود را با نسبت 40 تا 60 درصد در بازار سهام و 40 تا 60 درصد در اوراق با درآمد ثابت مانند سپرده‌های بانکی – اوراق مشارکت و … سرمایه‌گذاری می‌کنند.

هرچه مقدار سرمایه‌گذاری در بازار سهام بیشتر باشد انتظار سودآوری بیشتر می‌شود و به دلیل طبیعت نوسانی بازار سهام میزان ریسک‌ افزایش می‌یابد. از سویی دیگر در بازار رکودی مدیر صندوق می‌تواند با ایجاد تغییر در ترکیب دارایی های صندوق و سرمایه گذاری بیشتر در اوراق با درآمد ثابت نسبت به سهام، ریسک را در این صندوق کاهش دهد.

ترکیب دارایی های صندوق مختلط چگونه است؟

صندوق سرمایه گذاری مختلط که معادل انگلیسی آن balanced fund است، از ترکیب سهام و حق تقدم با اوراق با درآمد ثابت مانند سپرده‌های بانکی و اوراق مشارکت و سایر اوراق بدهی تشکیل می‌شود. متناسب با سیاست صندوق این نسبت می‌تواند از حداقل 40 درصد سرمایه گذاری در بازار سهام تا حدااکثر 60 درصد را شامل شود. مابقی سرمایه گذاری نیز در سپرده‌های بانکی، اوراق با درآمد ثابت و سایر اوراق بهادار خواهد بود.

ترکیب دارایی‌های یک صندوق سرمایه گذاری مختلط با 60% سرمایه گذاری پرتفوی در سهام، 25% در اوراق با درآمد ثابت، 10% در سپرده های بانکی و یا به صورت وجه نقد و 5% به صورت سپرده طلا در تصویر زیر نمایش داده شده است.

مقاله پیشنهادی: سبد سهام یا پرتفوی چیست؟

صندوق مختلط چگونه کار می‌کند؟

این صندوق نیز مانند دیگر صندوق‌های سرمایه‌گذاری بعد از جمع آوری وجوه از سرمایه گذاران، در انواع اوراق بهادار با رعایت نسبت هایی که در امیدنامه و اساسنامه برایشان تعیین شده است سرمایه گذاری می‌کنند. اوراق بهاردار خریداری شده، هر روز، مورد محاسبه قرار می‌گیرند و کاهش و یا افزایش ارزش آن‌ها در میزان سوددهی و سرمایه‌ی سرمایه گذاران تاثیر می‌گذارد. علاوه براین افزایش‌ها و کاهش‌ها، کارمزدهایی هم وجود دارد که از محل دارایی‌های صندوق کم می‌شود.

انواع صندوق های مختلط کدامند؟

صندوق های سرمایه گذاری مختلط را مانند سایر صندوق‌های سرمایه گذاری می‌توان به دو نوع صدور و ابطالی و قابل معامله (ETF) تقسیم کرد. همانطور که در مقاله «آموزش صفر تا صد صندوق های قابل معامله (ETF) به زبان ساده» اشاره کردیم، صندوق های قابل معامله بر روی تابلو معاملات تالار بورس اوراق بهادار تهران قابلیت معامله را دارند و قیمت آن بر اساس مکانیزم عرضه و تقاضا شکل می‌گیرد. اما صندوق‌های مختلط صدور و ابطالی با توجه به NAV صدور و ابطال معامله می‌شوند.

مقاله پیشنهادی: ارزش خالص یا NAV چیست؟

صندوق مختلط کاریزما

صندوق‌ سرمایه گذاری مختلط کاریزما از نوع صدور و ابطالی است و تقسیم سود ماهانه ندارد و کسب سود از آن بر اساس اختلاف قیمت خرید و فروش واحد های سرمایه گذاری محقق می شود. قیمت خرید و فروش واحد های صندوق سرمایه گذاری مختلط کاریزما نیز بر اساس نرخ خالص ارزش دارایی ها یا NAV به طور روزانه محاسبه می گردد که معرف ارزش روز دارایی های صندوق منهای بدهی های آن تقسیم بر تعداد واحد های صندوق می باشد.

خرید صندوق سرمایه گذاری مختلط کاریزما

مزایای صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط

این نوع صندوق نیز مانند دیگر صندوق های سرمایه گذاری دارای مزایا و معایبی است که برخی مشابه با دیگر صندوق هاست. در این بخش به این سوال پاسخ خواهیم داد که مزایای صندوق های مختلط چیست؟ و در بخش بعدی به محدودیت‌های این صندوق اشاره خواهیم کرد.

از جمله مزایای این صندوق شامل:

1- امکان کسب بازدهی بیشتر و ریسک کمتر

به دلیل اینکه بخش قابل توجهی از دارایی صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط به سهام شرکت‌های بورسی اختصاص داده می‌شود این ظرفیت برای آنها وجود دارد که بازدهی مناسبی را از بورس کسب کنند.
از طرفی دیگر بخشی از سرمایه این صندوق‌ها به سرمایه‌گذاری در سپرده بانکی و دیگر اوراق با درآمد ثابت اختصاص داده شده که می‌تواند ریسک صندوق‌ها را کاهش دهد.
در واقع صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط دو مزیت اصلی و مهم صندوق‌های درآمد ثابت و سهامی را یکجا دارند. با این حال، مقایسه صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط؛ حاکی از عملکرد متفاوت آنها بوده و نیاز است که بازدهی هر کدام را جداگانه بررسی کنید.

2- سود بیشتر در دوران رونق

اگر اقتصاد کشور در دوره رونق باشد، بازدهی و سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط می‌توانند به مدد رونق بازار سهام، بسیار افزایش پیدا کند. 
بنابراین می‌توان گفت صندوق‌های مختلط در دوره رونق بازدهی بیشتری نسبت به صندوق‌های با درآمد ثابت دارند. هر چند در دوران رونق بورسی، صندوق‌های سهامی ممکن است بازدهی بیشتری را عاید سرمایه‌گذار کنند.

3- زیان کمتر در دوران رکورد

اگر اقتصاد کشور وارد دوره رکود شود، بازدهی و سود صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط به نسب صندوق‌های سهامی کمتر در معرض خطر قرار می‌گیرد. به نحوی که در این حالت نیز باز هم بازدهی بیشتری از صندوق‌های درآمد ثابت دارند. 
در دوره رکود؛ بازار سهام نیز با افت شاخص همراه می‌شود و صندوق‌های مختلط نیز از این نظر متحمل زیان می‌شوند. به همین دلیل قسمتی از سرمایه‌گذاری صندوق‌ها که در اوراق با درآمد ثابت سرمایه‌گذاری می‌شود دچار زیان نمی‌شوند.

4- مدیریت تخصصی

این صندوق‌ها از سوی یک تیم حرفه‌ای و تخصصی مدیریت می‌شود و همین امر منجر به کاهش ریسک سرمایه‌گذران می‌شود.
افرادی که دانش کافی درباره بازار سهام و سرمایه‌گذاری در آن را ندارند؛ می‌توانند از مدیریت حرفه‌ای این صندوق‌ها استفاده و اقدام به سرمایه‌گذاری کنند.
پیشنهاد ما این است که برای انتخاب بهترین صندوق‌ سرمایه‌گذاری مختلط؛ حتما شناخت کافی نسبت به مدیران آن صندوق و سوابقشان داشته باشید.

مقاله پیشنهادی: دو مفهوم مهم در مدیریت ریسک

5- نقدشوندگی بالا

صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط از قدرت نقدشوندگی بالایی برخوردار هستند. از آنجایی که بسیاری از صندوق‌های سرمایه‌گذاری ضامن نقدشوندگی دارند، شما می‌توانید هر زمان که نیاز بود اقدام به فروش و نقد کردن سرمایه خود کنید.

معایب صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط

به موازات مزایایی که صندوق های مختلط برای سرمایه گذاران دارند، معایب یا به تعبیر بهتر محدودیت هایی نیز دارند که می‌بایست آن‌ها را نیز مد نظر قرار داد.

1- محدودیت در خرید

هر صندوق سرمایه‌گذاری تعداد واحد (یونیت) مشخصی می‌تواند به سرمایه‌گذاران عرضه کند. اگر فردی در زمان مناسب نتواند تعداد واحد مورد نیاز از صندوق را خریداری کند؛ باید منتظر بماند که برخی افراد اقدام به ابطال کردن واحدهای سرمایه‌گذاری کنند.

2- عدم اطلاع از قیمت آنی

اگر صندوق سرمایه‌گذاری مختلطی که انتخاب می‌کنید غیر قابل معامله باشد - یعنی ETF نباشد- قیمت لحظه‌ای آن مشخص نیست. اگر امروز قصد دارید در صندوق سرمایه‌گذاری مختلط سرمایه‌گذاری کنید، قیمت روز کاری بعد برای واحدهای سرمایه‌گذاری لحاظ می‌شود. یعنی باید صبر کنید که قیمت پایانی امروز که ملاک فردا است؛ مشخص شود. اگر قیمت پایانی روز جاری هنوز مشخص نشده باشد با قیمت پایانی روز کاری قبل محاسبات صدور یا ابطال واحدهای صندوق مختلط شما انجام خواهد شد.  

3- ریسک بالا در بخش سهامی صندوق

از آنجایی که بخش قابل توجهی از دارایی صندوق‌های مختلط به خرید سهام شرکت‌های بورسی اختصاص داده می‌شود؛ این بخش ممکن است در صورت عدم مدیریت مناسب زیان قابل توجهی به بازدهی صندوق وارد کند.

صندوق سرمایه گذاری مختلط مناسب چه افرادی است؟

این صندوق ها با توجه به اینکه حد میانی ریسک و بازده را دارند بیشتر مناسب افرادی است که میانه‌رو می‌باشند. بدین معنی که به دنبال سود معقولی با در نظر گرفتن ریسک‌پذیری متوسط هستند. این افراد با سرمایه گذاری در این صندوق ها می‌توانند بطور همزمان ویزگی‌های صندوق با درآمد ثابت و سهامی را تجربه کنند.

چگونه بهترین صندوق سرمایه گذاری مختلط را انتخاب کنیم؟

پیش‌تر در مقاله چگونه بهترین صندوق سرمایه گذاری را انتخاب کنیم؟ به انتخاب صندوق سرمایه گذاری مناسب برای هر شخص اشاره کردیم که چطور می‌توان با توجه به میزان ریسک پذیری و یا افق سرمایه گذاری افراد یک صندوق مناسب را انتخاب کرد. در صورتیکه قصد خرید صندوق‌های سرمایه گذاری مختلط را دارید و می‌خواهید صندوق‌های مختلف را با یکدیگر مقایسه کنید می‌توانید به سایت Fipiran.ir مراجعه کنید و با اعمال فیلتر صندوق مختلط، صندوق های موجود را مشاهده کنید.

بررسی پیشینه صندوق فاکتور مهمی در انتخاب یک صندوق سرمایه گذاری مختلط مناسب است. با این حال بازدهی تنها عامل مثبت در مقایسه صندوق‌ها نیست. در واقع هر چند به نظر می‌رسد که بازدهی یک صندوق هرچقدر بیشتر باشد بهتر است اما باید بگوییم همیشه اینطور نیست و توجه به میزان ریسک و سایر داده های صندوق همچون مدیر صندوق و سایر ارکان صندوق نیز حائز اهمیت است. همچنین شما می‌توانید پرتفوی سرمایه گذاری صندوق خود را در سایت کدال ببینید و سهام و اوراق بهادار خریداری شده توسط صندوق را مشاهده کنید.  

مقاله پیشنهادی: اسرار مشاهده پرتفوی صندوق‌های سرمایه گذاری

چطور در صندوق سرمایه گذاری مختلط سرمایه‌ گذاری کنیم؟

همه افراد بالای 18 سال می‌توانند با مراجعه به سایت معتبر صندوق‌های سرمایه‌گذاری و یا با مراجعه حضوری به دفاتر صندوق‌های سرمایه‌گذاری مختلط اقدام به خرید (صدور) واحدهای سرمایه‌گذاری نمایند.
واحدهای سرمایه‌گذاری به دو دسته عادی و ممتاز تقسیم می‌شوند. میزان سود دهی، ضرر و تمامی امتیازات صندوق برای هر دو حالت برابر است.  تنها تفاوت سرمایه‌گذاران عادی و ممتاز در این است با سرمایه‌گذاری به میزان مشخصی در واحدهای ممتاز امکان حق رای برای سرمایه‌گذار ایجاد می‌شود در حالیکه سرمایه‌گذاران عادی تنها امکان فروش (ابطال)  واحد سرمایه‌گذاری خود را دارند.
برای ورود به بازار سرمایه و سرمایه‌گذاری در صندوق‌های مختلط کافیست یک واحد سرمایه‌گذاری (unit)  تهیه کنیم که با توجه به شرایط بازار می‌تواند با دامنه کوچکی نوسان داشته باشد. 
برای آشنایی با نحوه سرمایه گذاری در صندوق های سرمایه گذاری اینجا کلیک کنید.

نسبت دارایی یک صندوق سرمایه گذاری مختلط در چه صورت تغییر می‌کند؟

در صورتیکه روند و یا ریسک بازار تغییر کند، مدیر یا مدیران صندوق نسبت دارایی‌های سهامی یا غیرسهامی صندوق مورد نظر را تغییر می‌دهند. به عنوان مثال در صورتیکه بازار بورس و سهام بازدهی مثبتی داشته باشد، میزان سرمایه گذاری صندوق در سهام و حق تقدم افزایش می‌یابد. اما در صورتیکه رکود بر بازار بورس حاکم شود می‌توان با تخصیص درصد بیشتری از وزن دارایی های صندوق به اوراق با درآمد ثابت و اوراق مشارکت ریسک صندوق را تا حد مناسبی کاهش داد.

سوالات متداول

صندوق مختلط مناسب چه افرادی است؟

این صندوق بیشتر برای افراد با میزان ریسک پذیری متوسط مناسب است که قصد کسب بازدهی از رشد بازار را دارند و در عین حال به دنبال ریسک محدوده شده ای نیز هستند.

بازده صندوق سرمایه گذاری مختلط چقدر است؟

بازده این صندوق‌ها در شرایط رشد بازار عموما از بازدهی صندوق‌های درآمد ثابت بیشتر و از صندوق‌های سهامی کمتر است. در بازار نزولی اما می‌تواند متفاوت باشد و بستگی به عملکرد صندوق دارد.

ریسک صندوق‌ مختلط چه اندازه است؟

ریسک این صندوق‌ها از ریسک صندوق‌های درآمد ثابت بیشتر اما کمتر از ریسک صندوق‌های سهامی هستند.

نسبت دارایی‌ سهام و اوراق با درآمد ثابت صندوق سرمایه گذاری مختلط چگونه است؟

قانون تخصیص دارایی‌ها در صندوق‌های سرمایه گذاری مختلط به این صورت است که صندوق مورد نظر می‌تواند 40 تا 60 درصد از دارایی‌های خود را در سهام و در مقابل 60 تا 40 درصد باقی‌مانده را در اوراق با درآمد ثابت نگهداری کند.

چگونه می‌توان در صندوق مختلط سرمایه گذاری کرد؟

برای خرید و فروش واحدهای صندوق یا باید بصورت حضوری به یکی از دفاتر صندوق مراجعه کرده و یا از طریق سایت صندوق‌ها واحدهای سرمایه‌گذاری را خرید و فروش کنید.

چگونه در صندوق های سرمایه گذاری مختلط صدور و ابطالی، سرمایه گذاری کنیم؟

برای خرید صندوق‌های سرمایه گذاری مختلط می‌توانید به سایت صندوق سرمایه گذاری مورد نظر مراجعه کنید.

کارمزد صندوق سرمایه گذاری مختلط چقدر است؟

این کارمزد در صندوق‌های مختلف متفاوت است. به عنوان مثال در صندوق سرمایه گذاری مختلط کاریزما، کارمزدی بابت ثبت درخواست صدور و ابطال کسر نمی‌گردد.

چگونه می‌توان بازده صندوق‌های مختلط را با هم مقایسه کرد؟

برای مقایسه بازدهی صندوق‌های مختلط می‌توانید به سایت Fipiran.ir مراجعه کنید.