صندوق سهامی نوعی صندوق‌ سرمایه‌گذاری است که عمده دارایی‌ خود را در سهام و حق تقدم قرار می‌دهد. به همین دلیل این صندوق‌ها عموما با شاخص بورس حرکت می‌کنند. خرید صندوق سهامی مانند داشتن پرتفویی متنوع از سهام و سایر اوراق بهادار است. این صندوق‌ها به افرادی توصیه می‌شود که سطح ریسک پذیری نسبتا بالایی دارند و قصد دارند از نوسانات بورس بهره‌مند شوند. علاوه بر این داشتن افق سرمایه‌گذاری بلندمدت به حصول بهتر نتیجه کمک می‌کند.

در این مقاله از مجله کاریزما قصد داریم به طور مفصل به تعریف صندوق سهامی بپردازیم. نحوه کارکرد و خصوصیات این صندوق‌ها را شرح دهیم. به انواع آن اشاره خواهیم کرد و مزایا و ریسک‌های مرتبط با آن‌ها را عنوان می‌کنیم.

چرا صندوق سهامی؟ 

پیشتر در خصوص روش‌های سرمایه گذاری مستقیم و غیرمستقیم به طور مفصل توضیح دادیم و فرصت‌های سرمایه گذاری موجود در هر روش را نام بردیم. اگر شما به عنوان یک سرمایه گذار زمان و فرصت خرید و فروش سهام و سایر اوراق بهادار را ندارید و تصمیم به سرمایه گذاری به طور غیرمستقیم داشته باشید، در عین حال به دنبال کسب بازدهی از بازار سرمایه و بورس نیز هستید، صندوق های سهامی احتمالا گزینه مناسب برای شما خواهند بود.

صندوق سرمایه گذاری سهامی چیست؟

صندوق سهامی یکی از انواع صندوق‌های سرمایه گذاری است که عمد‌ه اوراق موجود در پرتفوی یا سبد دارایی‌های آن را سهام شرکت‌های پذیرفتـه شد‌ه در بورس تشکیل می‌دهند. به این معنا که تمرکز اصلی این صندوق بر سهام است و قسمت بسیار کمی از سبد دارایی‌های این صندوق به اوراق درآمد ثابت مانند سپرده بانکی و اوراق مشارکت و اوراق دولتی مانند اخزا تعلق می‌گیرد.

صندوق سهامی به جمع آوری وجوه نقد از طرف سرمایه‌گذاران می‌پردازد و با سرمایه به دست آمد‌ه اقدام به سرمایه گذاری و تشکیل سبدی از سهام متنوع از سهم‌های شرکت‌های پذیرفتـه شد‌ه در بورس و سایر اوراق بهادار می‌کند. عمده بازدهی این صندوق ها از خرید و فروش سهام شرکت‌ها و سود و زیان ناشی از آن است و بخش اندکی نیز حاصل از دریافت سودهای تقسیمی سهام است. در بسیاری از این صندوق‌ها سود دوره‌ای تقسیم نمی‌شود و سود و زیان سرمایه گذار از تفاوت NAV خرید و فروش واحدهای صندوق است.

صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی از ۷۰ تا ۹۵ درصد از سرمایه صندوق را در سهام و حق تقدم شرکت‎های پذیرفتـه شد‌ه در بورس سرمایه گذاری می‌کنند و باقی سرمایه را به اوراق با درآمد ثابت، اوراق مشارکت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت اختصاص می‌دهند. به عنوان مثال می‌توان به صندوق سرمایه گذاری مشترک کاریزما اشاره کرد که صندوق‌سرمایه گذاری سهامی غیر قابل معامله فعال در بازار سرمایه است.

نحوه فعالیت صندوق های سرمایه گذاری سهامی

همانطور که گفتـه شد، نحوه عملکرد صندوق سهامی به این صورت است که بعد از جمع آوری وجو‌ه از سرمایه گذاران، در انواع اوراق بهادار سرمایه گذاری می‌کنند. اوراق بهاردار خریداری شد‌ه، هر روز، مورد محاسبه قرار می‌گیرند و کاهش و یا افزایش ارزش آن‌ها در میزان سوددهی و سرمایه‌ی سرمایه گذاران تاثیر می‌گذارد. علاوه براین افزایش‌ها و کاهش‌ها، کارمزدهایی هم وجود دارد که از محل دارایی‌های صندوق کم می‌شود.

صندوق های سرمایه گذاری در سهام (صندوق های سهامی) در اندازه کوچک و بزرگ می‌توانند وجوهی را که در اختیار دارند صرف خرید سهام و اوراق مشارکت و سایر اوراقی کنند که در امیدنامه صندوق ذکر شده‌اند اما به شرطی که محدودیت‌هایی مانند رعایت سقف سرمایه گذاری در سهام و حق تقدم و سایر اوراق بهادار را در نظر بگیرند.

گفتنـی است محدودیت‌های تعیین شد‌ه در امیدنامـه برای پایین آورد‌ن حد ریسک در صندوق‌های سرمایه گذاری در سهام است. اما با تمام این محدودیت‌های مندرج باز هم صندوق سهامی جزء پرریسک ترین صندوق ها به شمار می‌آید و بنابراین متناسب با افزایش ریسک انتظار کسب بازدهی از این نوع صندوق بیشتر خواهد بود.

هرچند پذیرفتـن ریسک بیشتر با انتظار کسب بازدهی بیشتر نیز همرا‌ه است و این دسته از صندوق‌های سرمایه‌گذاری در شرایط صعودی بازار بازدهی خیلی خوبی خواهند داشت، اما در شرایط نزولی نیز ممکن است بازدهی منفی داشته باشند. با این‌حال با مدیریت حرفه ای دارایی های صندوق و با استفاده از تخصص افراد حرفه ای ریسک موجود در این صندوق ها کمتر از حالتی خواهد بود که اشخاص مستقیما به خرید و فروش سهام بپردازند.

صندوق های سهامی مناسب چه افرادی هستند؟

سرمایه گذاری بلند مدت در سهام گزینه مناسبی برای کلیه افرادی که قصد سرمایه گذاری با نرخ سودی فراتر از نرخ سپرده های بانکی با ابزارهای بادرآمد ثابت و نرخ تورم دارند است. همانطور که گفتـه شد برای کسب بهترین نتیجه در این شیوه سرمایه گذاری بهتر است با افق زمانی بلندمدت در این صندوق‌ها سرمایه گذاری کنید. بنابراین این طرح می تواند بهترین گزینه برای آتیه فرزندان، حفظ ارزش سرمایه جوانان و استفاده بهینه از وجوه مازاد درآمدی باشد.

مقاله پیشنهادی: صندوق سهامی و صندوق درآمد ثابت مناسب چه افرادی است؟

نمودار ترکیب دارایی های صندوق سهامی

همانطور که گفته شد پرتفوی صندوق سهامی شامل حداقل 70 درصد سهام و حق تقدم سهام است و مابقی دارایی آن نیز شامل اوراق با درآمد ثابت و سایر اوراق بهادار به جز سهام است. هرچند ترکیب دارایی های یک صندوق سهامی با دیگر صندوق های سهامی متفاوت است اما فرض را بر این می‌گیریم یک صندوق حدنصاب نگهداری سهام را رعایت کند و حدود 10 درصد از دارایی های صندوق را در سپرده های بانکی و یا به صورت نقد نگهداری کند و مابقی را صرف خرید سایر اوراق بهادار درآمد ثابت کند. نمودار ترکیب دارایی های صندوق سهامی مورد نظر به صورت زیر است:

دقت کنید که این ترکیب می‌تواند در هر صندوق تغییر کند و نسبت ها متفاوت باشند.

انواع صندوق های سهامی

صندوق های سرمایه گذاری سهامی را نیز می‌توان سایر صندوق های سرمایه گذاری به قابل معامله در بورس (ETF) یا غیرقابل معامله در بورس (صدور و ابطالی) تقسیم نمود.

صندوق‌ های سهامی قابل معامله

به صندوق های سرمایه گذاری سهامی گفته می‌شود که در تابلو معاملات بورس قابل خرید و فروش است. برای این منظور وارد سامانه معاملاتی کارگزاری خود می‌شوید و نماد صندوق مورد نظر را جستجو کرده و آن را خریداری می‌کنید. برای ورود به سامانه معاملاتی کاریزما کلیک کنید.

صندوق سهامی صدور و ابطالی

این دسته از صندوق‌ها که به آن‌ها صندوق سرمایه گذاری مشترک (Mutual) نیز گفته می‌شود، به صندوق های سهامی می‌گویند که در تابلو معاملات قابل خرید و فروش نیستند و  با مراجعه به پورتال سرمایه گذاری امکان صدور و ابطال واحدهای آن را خواهید داشت. برای ورود و یا ثبت نام در پورتال سرمایه گذاری کاریزما کلیک کنید.

انواع صندوق های سرمایه گذاری سهامی کاریزما

گروه مالی کاریزما به پشتوانه تجربه بالا در زمینه فعالیت در بازار سرمایه و نیروی انسانی متخصص، دارای زنجیره کامل خدمات مالی و با بیش از ۳۴ هزار میلیارد تومان دارایی تحت مدیریت و دارای متنوع ترین صندوق های سرمایه گذاری، به عنوان یک هلدینگ مالی آماده ارائه خدمات متنوع به مشتریان حقیقی و حقوقی خود می باشد.

صندوق های سهامی کاریزما نیز خود به دو دسته صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صندوق‌های سرمایه گذاری صدور و ابطالی تقسیم می‌شوند که در ادامه توضیح مختصری در خصوص هر کدام از این صندوق ها ارائه خواهد شد.

1) صندوق های سهامی قابل معامله-ETF کاریزما

همانطور که گفته شد صندوق‌های قابل معامله صندوق‌هایی هستند که خرید و فروش واحدهای آن‌ها از طریق کارگزاری و روی تابلو معاملات صورت می‌گیرد.  تغییرات قیمت واحد های صندوق های قابل معامله بر اساس عرضه و تقاضا تعیین می شود ولی معمولا این قیمت نزدیک به خالص ارزش دارایی های هر واحد صندوق یا NAV خواهد بود. صندوق‌های سهامی ETF کاریزما شامل موارد زیر هستند:

صندوق سرمایه گذاری سپند کاریزما (کاریس)

صندوق سرمایه گذاری سپند کاریزما با نماد "کاریس" راه حلی ساده برای افرادی است که کد بورسی دارند و قصد سرمایه گذاری موفق با کمترین درگیری فکری و زمانی در بورس دارند. ارزش واحد های این صندوق به تناسب رشد ارزش سهام داخل پورتفوی آن رشد می کند و بازدهی آن متناسب با بازدهی شاخص کل بورس اوراق بهادار می باشد. همچنین این صندوق تقسیم سود ماهانه ندارد.

صندوق اهرمی کاریزما (نوع ممتاز)

صندوق سرمایه گذاری اهرمی کاریزما (نوع ممتاز)، نخستین صندوق از نوع اهرمی در بازار سرمایه است که به سرمایه گذار این امکان را می دهد به صورت غیر مستقیم و بدون دریافت اعتبار از کارگزار خود، علاوه بر برخورداری از مزایای صندوق های سرمایه گذاری اعم از مدیریت حرفه ای و نقدشوندگی، به صورت اهرمی در بورس اوراق بهادار سرمایه گذاری کند.

این صندوق دارای دو نوع واحد سرمایه گذاری با نام های ممتاز و عادی بوده که واحد های ممتاز مناسب برای سرمایه گذاران ریسک پذیر بوده که قصد استفاده از اهرم برای سرمایه گذاری در سهام شرکت ها را دارند و واحد های عادی برای سرمایه گذاران ریسک گریز که قصد سرمایه گذاری کم ریسک دارند مناسب می باشد.

2) صندوق های سهامی صدور و ابطالی کاریزما

مطابق با تعریفی که ارائه شد، صندوق های صدور و ابطالی صندوق هایی هستند که سرمایه گذاری در آنها از طریق صدور و ابطال واحد در پلتفرم کاریزما صورت می گیرد. در این صندوق ها خرید و فروش واحد ها به قیمت خالص ارزش دارایی هر واحد یا NAV صورت می گیرد.

صندوق سرمایه گذاری مشترک کاریزما

این صندوق یک راه حل ساده برای ورود به بورس و دنیای سرمایه گذاری در سهام است. ارزش واحد های سرمایه گذاری این صندوق به تناسب رشد ارزش سهام درون پورتفوی آن رشد می کند و بازدهی آن متناسب با بازدهی شاخص کل بورس اوراق بهادار می باشد.

مزایای صندوق سهامی

مانند هر ابزار دیگری در بازار سرمایه صندوق های سرمایه گذاری سهامی نیز دارای مزایا و معایبی است که در این بخش ابتدا به مزایای صندوق های سهامی اشاره خواهیم کرد و در بخش بعدی به معایب آن نیز می‌پردازیم.
مزایای صندوق سهامی شامل موارد زیر است:

مدیریت حرفه ای

صندوق‌های سرمایه گذاری با جمع آوری مبالغ خرد و اندک از سرمایه گذاران، یک سبد از دارایی های مختلف را تشکیل می‌دهند که توسط یک تیم حرفه ای و متخصصان بازار سرمایه مدیریت می‌شود تا ریسک آن به حد مطلوبی کاهش یابد و بازدهی خوبی نیز داشته باشد.

ریسک کمتر نسبت به سرمایه گذاری مستقیم

به دلیل مدیریت صحیح و حرفه ای این صندوق ها توسط متخصصان، به تبع ریسک سرمایه گذاری در این صندوق‌ها نیز بسیار کمتر از حالی است که سرمایه گذار شخصا به خرید و فروش سهام در بازار سرمایه می‌پردازد.

سپر تورمی در بلندمدت و حفظ ارزش سرمایه

همانطور که می‌دانید برای مصون نگه داشتن سرمایه از کاهش ارزش در زمان تورم می‌بایست به فرصت‌های سرمایه گذاری مراجعه کرد که بازدهی در حد تورم یا بیش از آن داشته باشند. داده های آماری در اقتصاد ایران نشان می دهد که پربازده ترین سرمایه گذاری در ده سال اخیر، سرمایه گذاری در سهام یا به عبارتی سرمایه گذاری در بورس بوده است. بنابراین یکی از این گزینه های مناسب برای حفظ ارزش سرمایه در بلندمدت، بازار سرمایه است اما همانطور که اشاره شد ممکن است همه افراد فرصت یا تجربه کافی سرمایه گذاری در بورس را نداشته باشند که صندوق های سرمایه گذاری سهامی می‌توانند در بلندمدت بازدهی خوبی داشته باشند.

شفافیت و نظارت

 صندوق‌های سرمایه گذاری سهامی نیز مانند دیگر صندوق‌های سرمایه گذاری و سایر نهادهای مالی واسط تحت نظارت سازمان بورس اوراق بهادار است و گزارش عملکرد این صندوق‌ها به همراه پرتفوی سرمایه گذاری و سایر صورت‌های مالی آن‌ها بر روی سایت کدال و سایت صندوق مورد نظر قرار می‌گیرند.

نقدشوندگی بالا

صندوق های سهامی نیز از نقدشوندگی بالایی برخوردارند و برخی از این صندوق ها ضامن نقدشوندگی نیز دارند.

معایب صندوق های سرمایه گذاری سهامی

با وجود مزایای زیادی که صندوق های سرمایه گذاری سهامی دارند خوب است که به برخی معایب با به تعبیر بهتر محدودیت های این صندوق ها نیز اشاره کنیم.

امکان عدم سوددهی در کوتاه مدت

بازدهی صندوق‌های سهامی به علت ماهیت سهامی آن وابستگی زیادی به شاخص کل و روند کلی بازار بورس دارد. آمارهای کلان اقتصادی نشان می‌دهد شاخص کل بورس در بلندمدت همواره در روندی صعودی بوده است. به همین دلیل به نظر می‌رسد در افق زمانی طولانی مدت این شاخص می‌تواند سپر محافظتی در برابر تورم باشد در صورتیکه در کوتاه مدت امکان نوسان دارد و احتمال دارد بازدهی مثبتی که از آن انتظار دارید محقق نشود. بنابراین برای خرید این صندوق‌ها نیز پیشنهاد می‌شود که افق زمانی بلندمدت داشته باشید.

هزینه اداره صندوق

علاوه بر کارمزد معاملات اوراق بهادار صندوق سهامی که در سرمایه‌گذاری مستقیم نیز وجود دارد، هزینه مدیریت صندوق و سایر ارکان صندوق هم محاسبه می‌شود. با این حال این هزینه به ازای هر واحد صندوق بسیار اندک و ناچیز است. در مقایسه با احتمال زیان و ریسک سرمایه گذاری به طور مستقیم می‌توان گفت صندوق های سهامی صرفه اقتصادی بیشتری دارند.

سلب حق حضور در مجامع شرکت‌ها

در روش سرمایه‌گذاری مستقیم، سهامدار اختیار شرکت در مجامع شرکت را دارد، اما هنگامیکه واحدهای یک صندوق سهامی را خریداری می‌کند این امکان را ندارد. با این حال نماینده های صندوق سهامی مورد نظر، به نیابت از دارندگان صندوق در مجامع شرکت می‌کنند.

سرمایه لازم برای مشارکت در صندوق سهامی

برای مشارکت در صندوق سهامی باید حداقل یک واحد سرمایه گذاری یا یک یونیت خریداری شود. واحد یا یونیت به کوچکترین جزء در صندوق‌های سرمایه گذاری گفته می‌شود. البته در صندوق‌های سهامی مختلف فعال در کشور ممکن است این میزان متفاوت باشد. تعداد خرید اولیه واحد سرمایه گذاری برای سرمایه گذاری، در اساسنامه و امیدنامه صندوق موردنظر ذکر شده است.

برای خرید صندوق سهامی قابل معامله یا ETF می‌بایست حداقل مبلغ مجاز ارسال سفارش در سامانه معاملاتی را داشته باشید. این مبلغ در حال حاضر 500 هزار تومان است در حساب کارگزاری خود داشته باشید.

مقاله پیشنهادی: کد بورسی چیست؟ + دریافت رایگان کد بورسی

مزیت صندوق سهامی نسبت به خرید مستقیم سهم

هر شخص با داشتن کد بورسی خود می‌تواند به طور مستقیم اقدام به خرید سهام شرکت‌های مختلف کند و پرتفوی سرمایه‌گذاری خود را تشکیل دهد. سوالی که در اینجا بوجود می‌آید این است که مزیت صندوق سهامی نسبت به سرمایه گذاری مستقیم چیست؟

این که به طور مستقیم وارد بازار سهام و بورس شویم هیچ اشکالی ندارد، اما برای داشتن تجربه‌ای موفقیت‌آمیز باید نکاتی را در نظر داشت. اول از همه این که بازار بورس بازاری فعال است و هر لحظه نوساناتی دارد. به قول معروف، برای ورود مستقیم به بورس باید شناگر ماهری بود و با دانش و تجربه کافی اقدام کرد. تنها در این صورت است که می‌توان نتیجه موفقیت آمیزی به دست آورد. اما با سرمایه‌گذاری در صندوق سهامی می‌توانید غیر‌مستقیم وارد بازار بورس شوید. با اینکار سرمایه خود را به دست خبرگان این بازار که همان مدیران صندوق هستند سپرده‌اید.

سخن پایانی

صندوق‌ سهامی یکی از انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری است که حداقل 70% از دارایی خود را در سهام قرار می‌دهد. بنابراین این صندوق‌ها از پرریسک‌ترین صندوق‌های سرمایه‌گذاری به حساب می‌آیند. به همان نسبت، در زمان صعود بازار و در مقایسه با دیگر صندوق‌ها، پربازده‌ترین نیز هستند.

از جمله مزایای صندوق‌ های سهامی می‌توان به مدیریت حرفه‌ای، کاهش ریسک سرمایه‌گذاری، نقدشوندگی بالا و امکان کسب بازدهی مطلوب از رشد بورس اشاره کرد. همچنین به‌دلیل شرایط تورمی کشور ما، همواره توصیـه شد‌ه است که افراد بخشی از سرمایه خود را با دید بلندمدت، در صندوق‌های سهامی قرار دهند.