قرارداد اختیار معامله یا آپشن (option) یکی از پیچیده‌ترین مفاهیم بازار سرمایه است و نوعی ابزار مشتقه محسوب می‌شود که فعالین بازار سرمایه می‌توانند آن را خرید و فروش کنند. اختیار معامله در واقع یک قرارداد است میان خریدار و فروشنده اوراق که خریدار با پرداخت مبلغی به فروشنده حق اعمال معامله مشخصی در آینده را برای خود خریداری می‌کند. این ابزار مشتقه علاوه‌بر بازارهای مالی  در زندگی روزمره نیز استفاده‌های فراوانی دارد. در این مقاله از کاریزما به توضیح انواع قرارداد اختیار معامله در بورس و نحوه خرید و فروش اختیار معامله‌ها می‌پردازیم. در ادامه همچنین خواهیم گفت که تفاوت اختیار معامله و بازار آتی چیست.

اختیار معامله در زندگی روزمره

یکی از ساده‌ترین مثال‌های قراردادهای اختیار معامله بیمه است که عامه مردم با آن آشنا هستند. در خرید بیمه (چه بیمه عمر باشد یا شخص ثالث و هر بیمه‌ی دیگری) خریدار با پرداخت مبلغ مشخصی در بازه‌های زمانی مشخص حق استفاده از خدمت خاصی در آینده را برای خود ذخیره می‌کند. در واقع، ممکن است در آینده شخص تمایل به استفاده از آن خدمت را داشتـه باشد یا نداشتـه باشد.

به طور مثال، بیمه‌گزار (بیمه‌شونده یا در واقع خریدار بیمه) قرارداد بیمه‌ای با کارگزار بیمه (فروشنده بیمه) منعقد می‌کند و حق بیمه‌ای را به وی پرداخت می‌کند که در طول یک سال آینده از خدمت درمان آن بیمه استفاده کند. ممکن است در طول یک سال هیچ موردی پیش نیاید که خریدار از حق بیمه خود استفاده کند. اما به محض اینکه تمایل به استفاده از این بیمه را داشت، کارگزار بیمه موظف است که هزینه دریافت آن خدمت را به بیمه‌گزار پرداخت کند، زیرا در ازای دریافت حق بیمه متعهد شد‌‌ه بود. 

البته مثال‌های دیگری نیز در زندگی روزمره وجود دارد که نمونه‌ای از قراردادهای اختیار معامله هستند مانند پرداخت حق پارکینگ، رزرو هتل و پیش خرید تورهای مسافرتی و… که بسیار با آن‌ها سروکار داریم.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

اختیار معامله قراردادی است بین خریدار و فروشنده که براساس آن، خریدار قرارداد، حق (نه الزام و تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد. همانطور که از این تعریف پیداست، خریدار در اعمال حق خود مختار است و به عبارت دیگر هیچ تعهد و الزامی ندارد و برای خرید این حق، مبلغ مشخصی را به فروشنده پرداخت می‌کند. فروشنده نیز در ازای دریافت این مبلغ، متعهد می‌شود که هر زمان خریدار درخواست کند، آن دارایی مشخص را به وی فروخته یا از وی بخرد.

از آن‌جایی‌که فروشنده در این قرارداد متعهد است، بنابراین برای جلوگیری از امتناع وی از انجام قرارداد، وجه تضمینی را نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار می‌دهد. براساس مطالبی که گفتـه شد اختیار معامله‌ها چهار مولفه مهم دارند که در هر قرارداد تعیین می‌شوند که شامل:

• نوع قرارداد اختیار معامله: (اختیار خرید یا اختیار فروش Call or Put Options)

• دارایی پایه (Underlying asset): دارایی پایه، دارایی موضوع قرارداد است که خریدار اختیار معامله، اختیار خرید یا فروش آن را خریداری می‌کند.

• زمان سررسید (Expiration Date): به مدت زمانی گفتـه می‌شود که خریدار می‌تواند از حق اختیار خود استفاده کند.
• قیمت اعمال (Strike Price): به قیمتی گفتـه می‌شود که در زمان سررسید، خرید یا فروش براساس آن صورت می‌گیرد.
• قیمت اختیار (Premium): همان مبلغی است که در ابتدا خریدار بابت حق اختیار به فروشنده پرداخت می‌کند.

ویدئو آشنایی با قراردادهای اختیار معامله: 

تاریخچه اختیار معامله

شاید بتوان گفت اولین قراردادهای اختیار معامله را برای کشت زیتون و روغن‌کشی استفاده کرده‌اند. در آن زمان به دلیل تغییرات محیطی و آب و هوا تولید محصول زیتون هر ساله متغیر بود تولیدکنندگان زیتون در یک سال سود بسیار خوبی کسب می‌کردند و سال بعد ضرر می‌دیدند.

تالس (فیلسوف یونانی) با صاحبان دستگاه‌های روغن‌کشی قرارداد جالبی بست. محصولات زیتون در فصل بهار برداشت می‌شدند، تالس در فصل زمستان در ازای پرداخت مبلغی، دستگاه‌های روغن‌کشی را برای فصل بهار با مبلغی که در زمان بستـن قرارداد تعیین کردند، اجاره کرد با این شرط که اگر دستگاه‌ها را نخواستم مبلغ اجاره برای خود صاحبان دستگاه‌ها باشد و تالس ادعایی بابت ان نداشتـه باشد.

سال بعد که زیتون‌ها بسیار زیاد بودند، تالس دستگاه‌ها را با همان مبلغ توافق‌شد‌ه اجاره کرد و دوباره آن‌ها را با قیمت بالاتر در اختیار صاحبان دستگاه‌ها و سایر افراد قرار داد و از این راه سود زیادی به دست آورد.

در واقع در این معامله، یک اختیار مورد توافق قرار گرفت. تالس چون بهای اجاره را از پیش پرداخت کرد‌ه بود، این اختیار را داشت که از دستگاه‌ها استفاده کند یا نکند، دقت کنید که الزام و تعهدی نداشت، صاحبان دستگاه‌ها هم تعهد داد‌ه بودند که اگر تالس بخواهد از دستگاه‌ها استفاده کند باید با همان قیمت از قبل تعیین‌شد‌ه موافق باشند.

خب حال این سوال پیش می‌آید که چرا صاحبان دستگاه‌ها با این معامله موافقت کردند؟ دلیل اصلی وجود ابهام در آینده کاری آن‌ها بود. آن‌ها نمی‌دانستند که در سال بعد می‌توانند قرارداد‌های خوبی ببندند یا خیر، پس ابهام آینده را ارزش‌گذاری کردند. به این معامله اختیار خرید (Call Option) می‌گوییم.

انواع قرارداد اختیار معامله

پس از اینکه دانستیم اختیار معامله چیست، خوب است به این سوال پاسخ دهیم که انواع قراردادهای اختیار معامله کدام است؟ اختیار معامله را می‌توان از نظر حق اختیار، سبک اعمال و در سود و زیان بود‌ن، در دسته‌بندی‌های مختلفی قرار داد. انواع اختیار معامله از لحاظ حق اختیار در دو دسته اختیار خرید و اختیار فروش قرار می‌گیرند که در ادامه به توضیح آن‌ها می‌پردازیم:

• اختیار خرید (call option): قرارداد اختیار معامله خرید به خریدار این حق را می‌دهد که در زمانی مشخص از آینده و در ازای مبلغ تعیین‌شد‌ه (premium)، مقدار مشخصی از یک دارایی را از فروشنده خریداری کند. فروشنده نیز متعهد می‌شود که آن دارایی را به وی بفروشد. 
• اختیار فروش (put option): قرارداد اختیار معامله فروش به خریدار این حق را می‌دهد که در زمان مشخص در ازای مبلغ تعیین‌شد‌ه، مقدار مشخصی از یک دارایی را به فروشنده بفروشد. متعاقبا فروشنده در صورت تمایل خریدار باید آن دارایی را از وی بخرد.

موقعیت‌های قرارداد اختیار معامله

بنابر آنچه که گفتـه شد می‌توانیم بگوییم در اختیار معامله چهار موقعیت وجود دارد:

۱- خرید اختیار خرید

دارنده این موقعیت حق دارد مقدار مشخصی از دارایی مبنا را به قیمت مشخص در تاریخ سررسید که در مشخصات قرارداد ذکر شد‌‌ه، خرید نماید. دارنده این موقعیت از افزایش قیمت‌ها تا تاریخ سررسید سود خواهد برد. یعنی زمانی که خریدار پیش‌بینی می‌کند قیمت دارایی پایه نسبت به قیمت اعمال در تاریخ سررسید بیشتر باشد وارد موقعیت خرید در اختیار خرید می‌شود. در این صورت، خریدار دارایی‌ را که در بازار نقدی با قیمت بالاتر معامله می‌شود در قیمت اعمال که کمتر از قیمت بازار نقدی است می‌خرد و می‌تواند آن را با قیمت نقد به فروش برساند.

مسلما هرچه فاصله قیمتی دارایی پایه از قیمت اعمال بیشتر شود سود خریدار اختیار خرید نیز بیشتر خواهد بود. اما در صورتیکه قیمت در بازار رشد نداشتـه باشد یا ریزش کند خریدار call option هیچ اجباری در خرید سهم یا دارایی نخواهد داشت و تنها به اندازه مبلغ premium ضرر خواهد کرد.

۲- فروش اختیار خرید

فروشنده این اختیار متعهد است تعداد معینی از دارایی پایه را در تاریخ سررسید و به قیمت مشخص به خریدار بفروشد. در واقع، موقعیت فروش در اختیار خرید، طرف مقابل خریدار اختیار خرید است. دارندگان این موقعیت از کاهش قیمت‌ها سود خواهند برد. آن‌ها پیش‌بینی می‌کنند که قیمت سهام تا سررسید روند نزولی داشتـه و یا به قیمت اعمال برسد. یعنی قیمت دارایی در زمان سررسید به‌گونه‌ای باشد که احتمال رود خریدار اختیار خرید از اعمال اختیار خود صرف نظر کند. در این صورت سود آن به میزان فروش قرارداد اختیار معامله در تاریخ معامله اختیار می‌باشد که همان premium است. 

به طور خلاصه، سود و زیان خریدار و فروشنده اختیار خرید (call option) در شکل زیر نشان داد‌ه شد‌‌ه است.

 

۳- خرید اختیار فروش

خریدار این قرارداد حق دارد که تعداد مشخصی از دارایی را به قیمت مشخص در تاریخ سررسید به فروشنده اختیار بفروشد. در این حالت، خریدار پیش‌بینی می‌کند که قیمت دارایی پایه سیر نزولی دارد و در صورتی سود خواهد برد که به‌درستی پیش‌بینی کند و قیمت دارایی پایه درتاریخ سررسید کمتر از قیمت اعمال باشد.  بدین صورت، خریدار می‌تواند دارایی را در بازار نقد به قیمت پایینتر بخرد و در قیمت اعمال که بیشتر از قیمت نقد است بفروشد.

در اختیار فروش (put option) نیز مانند اختیار خرید (call option) هر چه اختلاف قیمت دارایی پایه در بازار نقدی نسبت به قیمت اعمال بیشتر شود سود خریدار افزایش خواهد یافت. تفاوت در آن است که در اختیار فروش هرچه قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال باشد، خریدار سود خواهد کرد. 

۴- فروش اختیار فروش

دارنده آن تعهد می‌کند که تعداد مشخصی از دارایی را در تاریخ سررسید و به مبلغ معین از خریدار این اختیار، خریداری کند. سود دارنده این موقعیت زمانی است که پیش بینی نماید قیمت ها در تاریخ سررسید به حدی بالا رود و یا با قیمت اعمال مساوی شود که خریدار این موقعیت از اعمال اختیار خود صرف نظر نماید. در این صورت، سود آن به میزان فروش قرارداد اختیار معامله در تاریخ معامله اختیار می باشد که همان premium اختیار است. 

سود و زیان خریدار و فروشنده اختیار فروش در شکل زیر نشان داد‌ه شد‌‌ه است:

انواع قراردادهای اختیار معامله از نظر سبک اعمال

قراردادهای اختیار معامله از نظر سبک اعمال نیز به دو دسته زیر تقسیم می‌شوند:

• اختیار معامله اروپایی: که در آن خریدار در سررسید زمان مشخص شد‌‌ه می‌تواند از اختیار خود استفاده کند و قبل از سررسید نمی‌تواند. به عنوان مثال، اگر قرارداد اختیار معامله یک ساله بستـه شد‌ه باشد، خریدار در پایان یک سال می‌تواند حق اختیار خود را اعمال کند. قراردادهای اختیار معامله در ایران از نوع اختیار معامله اروپایی است.
• اختیار معامله آمریکایی: در این نوع قرارداد خریدار در طول زمان مشخص شد‌‌ه، اگر احساس کند که با استفاده از حق اختیار خود می‌تواند سود بیشتری به دست آور‌د، از اختیار خود استفاده می‌کند و نیاز نیست حتما زمان تعیین شد‌‌ه به پایان برسد.

سود و زیان خریدار و فروشنده چگونه محاسبه می‌شود؟

در معاملات اختیار معامله با دو گروه خریداران (Holder) و فروشندگان (Writer) طرف هستیم. هر دو گروه می‌توانند اختیار خرید یا فروش را در اختیار داشتـه باشند.

همانطور که گفتـه شد، سود خریداران اختیار معامله (خرید دارایی یا فروش آن فرقی ندارد) نامحدود است و میزان زیان همان مقدار مبلغی است که در ابتدا در برابر خرید حق اختیار پرداخت کرده‌اند (premium).

سود فروشندگان اختیار معامله (فروش  دارایی یا خرید آن فرقی ندارد) محدود است. در واقع، همان میزانی است که در ابتدا در ازای اعطای حق اختیار از خریدار دریافت کرده‌اند (premium)، اما اگر نتوانند پیش‌بینی خوبی از آینده داشتـه باشند ممکن است متحمل ضرر بسیار زیادی شوند و در واقع زیان نامحدود دارند. 

سود و زیان قراردادهای اختیار معامله

قراردادهای اختیار معامله، دارای دامنه نوسان نیستند. این موضوع به دارندگان موقعیت خرید اختیار معامله‌های خرید و فروش، امکان محدود کردن میزان ضرر خود را می‌دهد. همچنین سود دارندگان موقعیت خرید اختیار خرید، نامحدود است و سود دارندگان موقعیت خرید اختیار فروش، محدود به قیمت اعمال می‌شود. در مقابل، دارندگان موقعیت فروش اختیار معامله خرید، ممکن است ضرر نامحدودی متحمل شوند و دارندگان موقعیت فروش اختیار معامله فروش، ممکن است با ضرر محدودی مواجه شوند.

مزایای قرارداد اختیار معامله چیست؟

قراردادهای اختیار معامله نیز مانند سایر ابزارهای مشتقه دارای مزایایی و همچنین معایبی هستند. در ادامه، برخی مزایای اختیار معامله را توضیح خواهیم داد و هر کدام را به صورت جداگانه شرح می‌دهیم.

اهرم مالی

قراردادهای اختيار معامله اين فرصت را برای سرمايه‌گذاران فراهم مي‌كنند كه یک وضعيت را با نقدينگی كمتری مديريت كنند. به عبارت ديگر، اين ويژگی باعث می‌شود سود يا زيان معاملات در يک دوره زمانی نسبت به آورد‌ه مشتری (قيمت اختيار پرداخت‌شد‌ه توسط خريدار یا دريافت‌شد‌ه توسط فروشنده) چند برابر باشد.

برای روشن شدن موضوع مثالی را مطرح می‌كنيم:

فرض كنيد سرمايه‌گذار با پرداخت ۵۰۰۰ ريال اختيار خريد، ۱۰۰۰۰ سهم شركت ايران خودرو با قيمت توافقی ۳۳۰۰ ريال با سررسيد شش ماهه خريداری مي‌كند. با رشد گروه خودرويی فرض كنيد قيمت هر سهم ايران خودرو در سررسيد به ۴۰۰۰ ريال رسيد‌ه است. در اين صورت، خريدار اختيار با اعمال اختيار خود مبلغ (۷۰۰۰۰۰۰= ۱۰۰۰۰*(۳۳۰۰-۴۰۰۰)) ريال سود در مقابل پرداخت ۵۰۰۰ ريال دريافت می‌كند و فروشنده اختيار با دريافت مبلغ ۵۰۰۰ ريال متحمل زيان ۷۰۰۰۰۰۰ ريالی می‌شود.

مقاله پیشنهادی: اهرم مالی چیست؟ چگونه با اهرم بیشتر سود کنیم؟

کاهش ریسک

با خرید قرارداد اختیار معامله یک دارایی پایه به جای دارایی، ریسک کاهش می‌یابد و زیان شخص خریدار برابر با میزان مبلغی است که برای خرید اختیار معامله پرداخت می‌کند. در واقع، از قراردادهای اختیار معامله به‌عنوان ابزاری برای پوشش ریسک استفاده می‌شود که به سرمایه‌گذار اجازه می‌دهد تا ریسک خود را در مقابل نوسانات نامطلوب قیمت پوشش دهد.

کسب درآمد

با فروش اختیار معامله سودی متفاوت از دیگران می‌توان کسب کرد یعنی سود خود را محدود به روند قیمت‌ها و سود هر سهم نمی‌کنیم. این سود همان مبلغ فروش اختیار در تاریخ معامله می‌باشد.

کسب سود از نوسانات قیمت بدون نیاز به داشتـن دارایی پایه

در قراردادهای اختیار معامله نیازی نیست دارایی پایه را داشتـه باشید تا بتوانید وارد موقعیت خرید یا فروش شوید. هرچند برخی کارگزاری‌ها برای اطمینان بیشتر از ایفای تعهد از سوی فروشنده اختیار خرید شرط داشتـن سهم یا دارایی پایه را برای ورود قرار می‌دادند اما بسیاری از کارگزاری‌ها تنها به دریافت وجه تضمین بسنده می‌کنند.

استفاده از مزيت زمانی جهت تصميمات آتی

معامله قراردادهای اختيار معامله به سرمايه‌گذار امكان مي‌دهد با پرداخت درصدی از قيمت سهم، جريان نقدی خريد يا فروش خود را ثابت كند و در زمان باقيمانده تا سررسيد، تصميم مناسب را اتخاذ نمايد.

متنوع‌سازی سبد سرمايه‌گذاری

وجود اختيار معامله در سبد سرمايه‌گذاری به عنوان يک دارايی مشتقه، امكان متنوع‌سازی سبد را به سرمايه‌گذار می‌دهد.

زمان برای تصمیم‌گیری

قراردادهای اختیار معامله به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند تا با پرداخت مبلغی کمتر از قیمت سهم، حق خرید یا فروش آن سهم را در تاریخ مشخصی در آینده داشته باشند. این امر به سرمایه‌گذاران این فرصت را می‌دهد تا با مدیریت ریسک و زمان‌بندی مناسب، از نوسانات قیمت سهم بهره‌مند شوند.

وجه تضمین اختیار معامله سهام

• وجه تضمین اولیه

در قراردادهای اختیار معامله، دارنده موقعیت خرید، حق اعمال قرارداد را دارد. بنابراین، خریدار اختیار معامله نیازی به تودیع وجه تضمین ندارد. تنها کافی است که مبلغ قرارداد را به همراه کارمزدهای مربوطه، در حساب عملیاتی خود داشته باشد.

در مقابل، دارنده موقعیت فروش، ملزم به اجرای تعهدات خود در قبال خریدار است. بنابراین، باید مبلغی تحت عنوان وجه تضمین اولیه را در حساب قدرت خرید خود داشته باشد. این مبلغ ثابت بوده و تنها در زمان ثبت سفارش فروش قابل استفاده است. مبلغ وجه تضمین اولیه را می‌توان در تابلو معاملاتی نماد مشاهده کرد.

• وجه تضمین لازم

پس از ثبت سفارشات فروش، بورس مبلغ نهایی وجه تضمین را تحت عنوان وجه تضمین لازم، در پایان جلسه معاملاتی محاسبه و اعلام می‌کند. مشتری باید حداقل ۷۰ درصد از این مبلغ را در حساب قدرت خرید خود داشته باشد. در غیر این صورت، اخطاریه افزایش وجه تضمین دریافت کرده و باید قدرت خرید خود را شارژ کند.

ریسک‌های قرارداد اختیار معامله

• نقدشوندگی بازار

ممکن است نماد مربوطه از حجم عرضه و تقاضای بالایی برخوردار نباشد تا راحت‌تر موقعیت‌های خود را تعدیل کنیم.

• مارجین کال شدن

در قراردادهای اختیار معامله، فروشندگان متعهد به تحویل دارایی پایه در تاریخ سررسید هستند. برای تأمین این تعهد، فروشندگان باید مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد بورس کالا سپرده‌گذاری کنند.

بر اساس دستورالعمل بورس کالای ایران، وجه تضمین اولیه برای فروشندگان قراردادهای اختیار معامله، ۲۰ درصد از ارزش قرارداد است. پس از اخذ موقعیت فروش، فروشنده باید همواره موجودی سپرده‌گذاری شد‌ه خود را به گونه‌ای نگه دارد که بیش از ۷۰ درصد وجه تضمین لازم باشد.

اگر موجودی سپرده‌گذاری شد‌ه فروشنده به کمتر از ۷۰ درصد وجه تضمین لازم برسد، بورس کالا به فروشنده اخطاریه کال مارجین می‌دهد. فروشنده موظف است ظرف ۲۴ ساعت از تاریخ دریافت اخطاریه، موجودی سپرده‌گذاری شد‌ه خود را به میزان مورد نیاز افزایش دهد. در غیر این صورت، بورس کالا معامله‌های فروشنده را تا زمانی که موجودی سپرده‌گذاری شد‌ه به میزان مورد نیاز افزایش پیدا نکند، مسدود می‌کند.

انواع قرارداد اختیار معامله از نظر وضعیت سود یا زیان کدامند؟

قراردادهای اختیار معامله از منظر سود یا زیان ممکن است در یکی از سه دستـه زیر قرار بگیرند: 

۱- قرارداد اختیار معامله بی‌تفاوت: At-The-Money (ATM)

قرارداد اختيار معامله‌ای است كه قيمت اعمال آن با قيمت پايانی سهم پايه در بازار نقدی برابر است. 

۲-  قرارداد اختیار معامله در زیان: Out-of-The-Money (OTM)

در مورد قرارداد اختيار معامله فروش، به هر قرارداد اختيار معامله‌ای كه قيمت اعمال آن از قيمت پايانی سهم پايه در بازار نقدی كمتر است و در مورد قرارداد اختيار معامله خريد، به هر قرارداد اختيار معامله‌ای كه قيمت اعمال آن از قيمت پايانی سهم پايه در بازار نقدی بيشتر است، گفتـه می‌شود.

۳- قرارداد اختیار معامله در سود: In-The-Money (ITM)

در مورد قرارداد اختيار معامله فروش، به هر قرارداد اختيار معامله‌ای كه قيمت اعمال آن از قيمت پايانی سهم پايه در بازار نقدی بيشتر است و در مورد قرارداد اختيار معامله خريد، به هر قرارداد اختيار معامله‌ای كه قيمت اعمال آن از قيمت پايانی سهم پايه در بازار نقدی كمتر است، گفتـه می‌شود. 

منظور از راهبرد در قرارداد اختیار معامله چیست؟

راهبرد یا استراتژی عبارت است از خرید یا فروش همزمان چند اختیار معامله به همراه دارایی پایه به منظور پوشش ریسک، کسب بازدهی بیشتر و سود و یا ایجاد تنوع در سبد سهام و کاهش ریسک. در دنیای مالی، استراتژی های بسیار زیاد و متنوعی وجود دارند که چند نوع آن بسیار کاربرد دارد.

در ادامه، مهم‌ترین استراتژی در قرارداد‌های اختیار معامله را توضیح می‌دهیم:

‌1- استراتژی استرادل (straddle strategy)

استراتژی استرادل از نوع استراتژی‌های ترکیبی متقارن بود‌ه و بر دو نوع استرادل خرید و استرادل فروش است. استرادل خرید از ترکیب یک اختیار خرید و یک اختیار فروش حاصل می‌شود و در زمان کاهش شدید قیمتی و یا افزایش زیاد آن به یک اندازه بازدهی خواهد داشت.

در این استراتژی، سرمایه‌گذار بر روی یک اختیار خرید و یک اختیار فروش موقعیت خرید اتخاذ می‌کند. نکته مهم در این استراتژی این است که علاوه‌بر یکسان بود‌ن دارایی پایه در این استراتژی، تاریخ سررسید و قیمت توافقی (قیمت اعمال) می‌بایست یکسان باشند.

اساسا این استراتژی زمانی اتخاذ می‌شود که انتظار می‌رود قیمت دارایی نوسان زیادی داشتـه باشد. اما در خصوص رشد یا کاهش قیمت اطمینان چندانی وجود ندارد. بنابراین، وجه مثبت این استراتژی این است که در زمان نوسان شدید قیمتی بازدهی‌های خوبی خواهد داشت. اما اگر در سررسید قیمت دارایی به قیمت اعمال نزدیک باشد سرمایه‌گذار دار زیان خواهد شد.

نمودار بازدهی این استراتژی حاصل ترکیب نمودار بازدهی خرید اختیار خرید و خرید اختیار فروش است که در شکل زیر نشان داد‌ه شد‌‌ه است: 

در صورتیکه به دنبال یاد گرفتـن استراتژی‌های بیشتری در قراردادهای اختیار معامله هستید پیشنهاد می‌شود مقاله «۱۰ استراتژی برتر بازار اختیار معامله» را مطالعه نمایید. در این مقاله استراتژی‌های بیشتری در خصوص اختیار معامله‌ها آموزش داد‌ه شد‌‌ه است که می‌توانید در این بازار از آن استفاده کنید.

2- ارزش ذاتی و زمانی قرارداد اختیار معامله

تفاوت قیمت نقدی دارایی پایه با قیمت اعمال اختیار معامله در زمان اعمال معین‌کننده سود یا زیان سرمایه‌گذار است که در اختیار خرید و اختیار فروش متفاوت است. به عنوان مثال، در اختیار خرید هرچه قیمت نقدی بیشتر از قیمت اعمال باشد خریدار در سود است. بنابراین، ارزش ذاتی اختیار خرید به صورت زیر محاسبه می‌شود:

برای اختیار فروش این موضوع برعکس است و هرچه قیمت نقدی کمتر از قیمت اعمال باشد خریدار اختیار فروش در سود است. بنابراین، ارزش ذاتی اختیار فروش به صورت زیر محاسبه می‌شود: 

اما قیمت یک اختیار معامله تنها به ارزش ذاتی آن ختم نمی‌شود و شامل ارزش زمانی آن نیز هست. چراکه هرچه زمان انقضای اوراق اختیار معامله طولانی‌تر باشد، شانس اینکه قیمت آن اوراق اختیار معامله افزایش یابد نیز بیشتر است. با این حال، هر چه به زمان انقضای اوراق اختیار معامله نزدیک می‌شویم، ارزش زمانی اوراق اختیار معامله به صفر کاهش می‌یابد. بنابرین می‌توان گفت ارزش یک اختیار معامله شامل ارزش ذاتی و ارزش زمانی اختیار است.

قرارداد اختیار معامله چه تشابهی با قرارداد آتی دارد؟  

قراردادهاي آتی و اختيار معاملات، باتوجه به اينكه هردو نوعی اهرم برای سفته‌بازان ايجاد می‌كنند، ابزارهای مشــابهی به شمار می‌روند. این دو نوع ابزار که نوعی از ابزارهای مشتقه هستند در ابتدا به منظور پوشش ریسک ایجاد شدند اما به تدریج انگیزه‌های سفته بازانه هم باعث شد این اوراق بیشتر مورد داد و ستد قرار بگیرند.

قرارداد اختيار معامله چه تفاوتی با قرارداد آتی دارد؟

شاید بتوان گفت تفاوت اصلی بازار آتی و اختیار معامله اين اســت كه در قراردادهای آتی زيان بالقوه ســفته‌بازی در مقايســه با سود احتمالي آن بيشتر اســت. اما در اختيار معامله بدون توجه به اينكه ميزان كاهش قيمت دارايی پايه چقدر اســت، ضرر خريدار به طور ثابت و برابر با مبلغ پرداختی براي خريد اختيار مي‌باشد. ثانياً در قرارداد آتی طرفين متعهد به اجرای قرارداد هستند اما در قرارداد اختيار معامله، يک طرف متعهد و طرف ديگر دارای اختيار جهت اجرای قرارداد است.

مثالی از تفاوت اختیار معامله و بازار آتی:

به عنوان مثال، هنگامیکه شخص A بر روی اختیار خرید بانک تجارت با نماد «ضجار» موقعیت خرید اتخاذ می‌کند می‌بایست تنها قیمت هر برگه قرارداد اختیار را که شامل تعدادی سهام است پرداخت کند و حتی اگر در زمان سررسید قصد اعمال آن اختیار را نداشتـه باشد مبلغ هزینه‌شد‌ه به حساب وی بازگشت داد‌ه نمی‌شود. در سمت مقابل، اما فروشنده اختیار خرید می‌بایست وجه تضمینی که بورس برای آن تعیین کرد‌ه است را تماما پرداخت کند و این در حالی است که خریدار ملزم به پرداخت وجه تضمین نیست.

در قرارداد آتی اما این داستان متفاوت است. هر دو سمت خریدار و فروشنده می‌بایست وجه تضمین پرداخت کنند که با گذشت هر روز معاملاتی سود یا زیان آن‌ها محاسبه شد‌‌ه و از حسابشان کسر یا به آن اضافه می‌شود. چنانچه زیان یک سمت به قدری باشد که وجه تضمین نتواند آن را پوشش دهد، اخطار شارژ مجدد وجه تضمین دریافت می‌کنند در غیر این صورت، با زیان از قرارداد آتی خارج می‌شوند و شخص دیگری در آن موقعیت جایگزین خواهد شد.

مشخصات یک قرارداد اختیار معامله کدامند؟

اگر می‌خواهید مشخصات یک قرارداد اختیار معامله در بورس کالا را مشاهده کنید می‌توانید به سایت ime.co مراجعه کنید.

لیست نمادهای بازار اختیار معامله سهام

برای مشاهده لیست نمادهای فعال در بازار اختیار معامله سهام، می‌توانید از دو روش زیر استفاده کنید:

• روش اول: به سایت tse.ir مراجعه کنید و در بخش اطلاعات بازار، سپس بخش اختیار معامله و پس از آن لیست نمادهای معاملاتی را انتخاب کنید. در این صفحه، لیست نمادهای فعال در بازار اختیار معامله سهام نمایش داده می‌شود.
• روش دوم: از طریق سامانه معاملاتی کارگزاری خود، به بخش اختیار معامله مراجعه کنید و لیست نمادهای فعال را مشاهده کنید.

بررسی قراردادهای اختیار معامله در سود 

برای شناسایی قراردادهای اختیار معامله در سود، می‌توانید به سایت tse.ir مراجعه کرده و در بخش «اطلاعات بازار»، وارد قسمت «اختیار معامله» شد‌ه و نمای بازار را انتخاب کنید. در این صفحه، نمادهای در سود با رنگ کرم مشخص شده‌اند.

جمع‌بندی

قراردادهای اختیار معامله سهام، ابزارهای مالی مشتقه‌ای هستند که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که در یک بازه زمانی مشخص، دارایی پایه را با قیمت توافقی خریداری کرده یا بفروشند. این قراردادها در دو نوع اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option) ارائه می‌شوند.

سوالات متداول