تعریف صندوق های قابل معامله (etf) به زبان ساده

تاریخچه، پیدایش و معرفی صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله ETF

اگر خوب به تاریخ این صندوق‌های سرمایه گذاری دقت کنیم بیش از پیش به این واقعیت پی می‌بریم که تمام آن‌ها برای هدف‌مند کردن سرمایه گذاری در بازارهای متنوع سرمایه به وجود آمده‌اند؛ به ویژه برای افراد غیر حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای که تلاش دارند تا با سرمایه گذاری آینده بهتری را برای دارایی‌های خود رقم بزنند. پیدایش صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله درست در تاریخ ۱۹۸۷ در حالی که شاخص داوجونز تا ۲۲٫۶۱ درصد افول کرد و زیانی بیش ۵۰۰ میلیارد دلار را به سرمایه گذاران بورس وارد کرد پا به عرصه گذاشت. می‌توان پیدایش و حضور صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله را که با کمک ارکان آن و متخصصان این حوزه به کمک سرمایه گذاران آمدند را حرکتی هوشمندانه در جهان سرمایه تلقی کرد. به همین منوال، از سال ۱۹۹۳ صندوق‌های ETF نیز کار خود را در بسیاری از کشورهای جهان با سرمایه گذاری اصلی روی طلا آغاز کردند. در ایران نیز از سال ۱۳۹۲ با افتتاح تابلو ETF  به طور رسمی، نام صندوق‌های سرمایه گذاری بر سر زبان‌ها افتاد و از مهرماه شروع به کار صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله ETF  آغاز شد.

ETF به چه معناست؟

نام اختصاری ETF مخفف عبارت انگلیسی (Exchange Traded Fund) است. این نام به معنی صندوق‌هایی است که در بازار بورس می‌توان واحدهای سرمایه گذاری‌شان را خرید و فروش کرد که در ایران با نام صندوق‌های قابل معامله شناخته می‌شوند. در حال حاضر، واحدهای این صندوق سرمایه گذاری به راحتی قابل خرید و فروش هستند و از آن جایی که هر سرمایه گذار با کم‌ترین سرمایه هم می‌تواند در این صندوق‌ها سرمایه گذاری کند، جز بهترین گزینه‌های سرمایه گذاری برای هر شخص متقاضی سرمایه گذاری به حساب می‌آیند.

معرفی و کارکرد صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله ETF

بهتر است قبل از هر توضیحی برای معرفی یک خطی صندوق‌های قابل معامله به سراغ بند «ه» قانون توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید که مصوب ۸۸/۰۵/۲۹ است برویم. تعریف این ماده به این شکل است؛ «صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله، نهادهای مالی هستند که فعالیت اصلی آن‌ها سرمایه گذاری در اوراق بهادار است. واحدهای صندوق پس از پذیره‌نویسی اولیه در سامانه معاملات فرابورس خرید و فروش می‌شوند». سبدی که صندوق‌های قابل معامله در بورس در آن سرمایه گذاری می‌کنند، از جمع سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت و سایر اوراق بهادار است. صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در عوض این دارایی‌ها، واحدهای سرمایه گذاری خود را صادر و به سرمایه گذاران خود عرضه می‌کنند. با این حساب، صندوق‌های قابل معامله، صندوق‌های مشارکتی هستند که سرمایه گذاران با مالکیت درصدی از دارایی صندوق اقدام به خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری آن‌ها می‌کنند. انواع صندوق های سرمایه گذاری مانند صندوق‎‌های سهامی، درآمد ثابت و طلا می‌توانند هم جز صندوق‌های قابل معامله و هم غیر قابل معامله باشند. واحدهای این صندوق‌ها نیز مانند سهام در بازار تعیین قیمت می‌شوند و در روزهای کاری، سرمایه گذاران می‌توانند از طریق کارگزاری‌ها اقدام به خرید و فروش واحدهای صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بورس کنند. اگر با دقت به تاریخچه صندوق‌های سرمایه گذاری و پیدایش آن‌ها نگاه کنیم متوجه می‌شویم که تمام آن‌ها زمانی پایه گذاری شده‌اند که نه تنها افراد غیر حرفه‌ای و نیمه حرفه‌ای از بازارهای مالی در زمان رکود ناامید شده‌اند بلکه افراد حرفه‌ای هم برای ثبات سود و درآمد خود به دنبال تیم‌های متخصص می‌گشتند و صندوق‌های سرمایه گذاری به عنوان بارقه امیدی برای نجات از نوسانات و ضررهای هنگفت پدیدار شدند.

این مقاله را حتما بخوانید: اسرار مشاهده پرتفوی صندوق های سرمایه گذاری

ویژگی‌های صندوق‌ های سرمایه گذاری قابل معامله ETF

مهم‌ترین ویژگی این صندوق‌ها داد و ستد پذیر بودن آن‌ها است؛ به این معنی که معاملات واحدهای سرمایه گذاری صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله در بازار سرمایه و در طول مدت ساعات فعالیت بازار انجام می‌شود. این صندوق‌ها عمده فعالیت‌شان سرمایه گذاری در اوراق بهادار و دارایی‎های فیزیکی است که از این دو به عنوان سرمایه پایه صندوق استفاده می‌کنند. بنابراین عملکرد معاملاتی و نرخ و ارزش صندوق به ارزش دارایی‌های پشتوانه آن بستگی دارد. در هنگام خرید واحدهای سرمایه گذاری این صندوق ها باید به قیمتی که معامله می‌شوند و قیمت ارزش هر واحد سرمایه گذاری (ان ای وی) توجه کرد. اگر بیش‌تر از قیمت ان ای وی معامله شوند، حباب وجود داشته و اگر پائین‌تر از قیمت ان ای وی معامله شوند نشان دهنده ارزش بالاتر هر واحد صندوق نسبت به ارزشی که معامله می‌شوند است و به نوعی فرصت خرید به حساب می‌آید. در هنگام خرید همیشه به این نکته توجه شود که پائین یا نزدیک به قیمت ان ای وی، خرید واحد سرمایه گذاری در این صندوق ها انجام شود. ساز و کار معاملات این صندوق‌ها از طریق عرضه و تقاضایی است که در بازار شکل می‌گیرد. البته ناگفته نماند که قیمت ابطال تقریبا همیشه با همان قیمت NAV هر واحد سرمایه گذاری برابری می‌کند. از دیگر ویژگی‌های مهم این صندوق‌ها می‌توان به تشکیل سبد متنوع، سرمایه گذاری در انواع اوراق بهادار و شاخص‌های بازار، خرید اعتباری، هزینه پایین، انعطاف پذیری بالا، کارایی معاملات، صرفه جویی مالیاتی، سهولت سرمایه گذاری و نقدشوندگی اشاره کرد. معاملات این صندوق‌ها با استفاده از سامانه معاملات آنلاین امکان پذیر است و سرمایه گذاران می‌توانند حتی به صورت آنلاین اقدام به خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری این نوع از صندوق‌ها کنند. ویژگی‌ها و یا به عبارتی، مزایای صندوق‌های سرمایه گذاری را نام بردیم. اما بهتر است برای فهم بهتر آن‌ها توضیحات بیش‌تری داده شود.

مزایای صندوق‌های قابل معامله

1. اول از همه باید به این نکته اشاره کرد که صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله ETF در بورس به صورت آنلاین نیز قابل معامله هستند و شخص سرمایه گذار در طی ساعات کاری بازار بورس می‌تواند اقدام به صدور و ابطال یا همان خرید و فروش واحدهای سرمایه گذاری این صندوق‌ها کند.
2. تنوع در سرمایه گذاری این صندوق‌ها یکی دیگر از ویژگی‌های آن‌ها است. به این معنی که اگر شخص برای سرمایه گذاری، خود اقدام به خرید اوراق بهادار کند تنها به خرید یک نوع از دارایی‌ها بسنده کرده است. اما با سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری از تنوع این صندوق‌ها و خرید سهام شرکت‌های مختلف بهره‌مند می‌شود؛ با این حساب، مجموعه‎ای از سهام، اوراق بهادار و کالاهای فیزیکی را در اختیار دارد.
3. به روز رسانی NAVیا همان خالص ارزش دارایی‌ها در صندوق‌های قابل معامله به صورت شفاف هر ۲ دقیقه یک بار انجام می‌شود و با انتشار در سایت رسمی صندوق مربوطه در اختیار سرمایه گذاران قرار می‌گیرد و لازم نیست مانند صندوق‌های غیر قابل معامله یک روز کامل منتظر ماند تا ارزش خالص دارایی اعلام شود.
4. مالیات یکی از گزینه‌هایی است که در معاملات بازار بسیار به چشم می‌آید. در صندوق‌های قابل معامله خبری از مالیات نیست و این صندوق‌ها معاف از مالیات هستند. معاف از مالیات به این معنا است که مالیات بر دارایی محاسبه و اخذ نمی شود اما مالیات بر نقل و انتقال سهام و اوراق بهادار در زمان فروش یک بخشی از کارمزدها هست که نیم درصد آن به اداره مالیات می‌رسد.
5. با ترکیبی از سهام، سپرده و اوراق بهادار به صورت فعال، سرمایه سرمایه گذار در بازار به جریان می‌افتد و نیازی به ورود مستقیم شخص سرمایه گذار نیست.
6. صندوق‌های قابل معامله کم هزینه هستند و با اندک سرمایه‌ای می‌توان در آن‌ها سرمایه گذاری کرد.
7. برتری دیگر صندوق ‎های سرمایه گذاری قابل معامله در میزان نقدشوندگی آن‌ها در مقایسه با دیگر صندوق‌های مشترک است که به وسیله بازارگردان فعال در این صندوق‌ها اتفاق می‌افتد.
8. کارمزد کم؛ در واقع، میزان درصد کارمزد در صندوق‌های قابل معامله در مقایسه با سهام بسیار کم تر است.

معایب صندوق های etf

از آن جایی که ماهیت صندوق های سرمایه گذاری قابل معامله ETF بر اساس خرید و فروش آنی و اختیاری است و سرمایه گذاران می‌توانند در هر روز کاری معاملات این صندوق را انجام دهند، عده‌ای از سرمایه گذارانی که به تازگی وارد این بازار شده‌اند دچار هیجانات ناشی از نوسان قیمت‌ها می‌شوند و همین امر باعث می‌شود تا در تصمیم گیری‌های‌شان متحمل ضرر احتمالی شوند. این که تا چه میزان ریسک پذیر هستیم و چه میزان به درصدهای صندوق موردنظرمان دقت کرده‌ایم، نکته بسیار مهمی است؛ چرا که در بسیاری از مواقع نمی‌توان صبور بودن را صرفا شاخصه مناسبی برای انتظار بازدهی صندوق دانست و بهتر است قبل از سرمایه گذاری به شاخص‌های صندوق موردنظرمان در ۳ ماه، ۶ ماه و یک سال قبل توجه کنیم.

صندوق های etf  در بورس

صندوق های etf در بورس به چند دسته تقسیم می شوند. باتوجه به میزان دارایی سهام در پرتفوی و نوع دارایی، این دسته بندی انجام می شود. در ادامه دسته بندی etf های بورس و بررسی کامل آن هارا بررسی می کنیم.

انواع صندوق های etf در بورس

صندوق های etf  درآمد ثابت

صندوق درآمد ثابت قابل معامله در بورس نیز نوعی از صندوق های etf است. بخش بزرگی از پورتفوی این صندوق ها از اوراق درآمد ثابت تشکیل شده است. به همین دلیل این صندوق ها یک سرمایه گذاری بدون ریسک بوده و مناسب کسانی است که پورتفوی بدون ریسکی برای خود چیده اند. در صندوق‌ درآمد ثابت حداقل ۷۰ درصد از دارایی‌ها اوراق مشارکت بانکی، سپرده بانکی یا سایر اوراق با درآمد ثابت مانند اوراق خزانه هستند.

صندوق های etf  سهامی

صندوق قابل معامله در بورس از نوع سهامی، همان‌طور که از نامش پیداست پورتفویی با تعداد و وزن بالایی از سهام دارد. ریسک این صندوق ها بیشتر از صندوق های درآمد ثابت بوده و متناسب با این ریسک میزان بازدهی بالاتری هم نسبت به این صندوق ها خواهد داشت. گفتنی است که احتمال تحقق زیان و کم شدن قیمت واحد های این صندوق ها متناسب با سهام پورتفوی آن ها وجد دارد. ۷۰ درصد دارایی این صندوق‌ها از سهام تشکیل می‌شود.

مقاله پیشنهادی: صفر تا صد صندوق های اهرمی

صندوق های etf  مختلط

صندوق مختلط، مخلوطی از دو حالت قبلی است. در حقیقت حداقل ۴۰ درصد از دارایی این صندوق‌ها را سهام، حداقل ۴۰ درصد را اوراق با درآمد ثابت تشکیل می‌دهند. ۲۰ درصد باقی‌مانده را از بین سهام یا اوراق انتخاب می‌کنند.

صندوق های etf  طلا

صندوق‌ کالایی یکی از ابزارهای نوین در بورس کالای ایران است که در آن کالایی معین با سازوکار خاص معامله می‌شود و سرمایه‌گذار به جای خرید و فروش کالای فیزیکی، واحدهای صندوقِ آن کالا را معامله می‌کند. در واقع سبد دارایی‌های صندوقETF  کالایی به جای سهام و اوراق از کالا تشکیل می‌شود.

معروف ترین صندوق های کالایی قابل معامله در بورس صندوق های طلا و زعفران هستند که بخش اعظم دارایی آن ها  از گواهی های طلا و زعفران تشکیل شده است.

صندوق etf دولتی کدام اند؟

صندوق های etf  دولتی نوعی از صندوق های سهامی قابل معامله در بورس هستند که تمام دارایی آن ها تشکیل شده از سهم های یک صنعت است.دارایکم و پالایشی یکم دو صندوق etf  دولتی قابل معامله در بورس هستند که دارایی آن ها به ترتیب سهام بانک ها و پالایشی ها هستند. درحقیقت دولت برای فروش سهام خود در این شرکت ها از این صندوق ها استفاده کرد.

صندوق های etf  جسورانه

صندوق‌های سرمایه‌گذاری جسورانه نوعی از صندوق‌های قابل معامله هستند که منابع مالی لازم برای رشد و توسعه طرح‌های نوآورانه و کسب و کارهای نوپا را از طریق جذب سرمایه از سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی فراهم می‌آورند و حلقه اتصال طرح‌ها و سرمایه‌گذاران به یکدیگر هستند. در واقع این صندوق‌ها بر روی استارتاپ‌ها و کسب و کارهای نوپا سرمایه‌گذاری می‌کنند به همین دلیل سرمایه‌گذاری در این نوع صندوق‌ها برای اشخاصی که دید بلندمدت برای سرمایه‌گذاری و ریسک‌پذیری بالایی دارند، مناسب است.

میزان سود صندوق های etf

همانطور که گفته شد دارایی صندوق های etf  باتوجه به ماهیت آن ها متفاوت بوده و بازدهی این صندوق ها نیز بر اساس دارایی هایشان است. بازدهی صندوق های درآمد ثابت نزدیک به سودسپرده بانکی، صندوق های سهامی نزدیک به شاخص کل و سهام در بورس و صندوق های مختلط هم بین این دو است.

بازدهی صندوق های کالایی نیز باتوجه به نوسان قیمت کالایی که صندوق براساس آن تاسیس شده می باشد. به عنوان مثال با نوسان قیمت طلا، صندوق های طلایی نیز سود متناسب را به دارندگان خود می دهند.

ساعت معامله صندوق های etf

صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله از نوع سهامی و مختلط در زمان پیش گشایش هشت و ۴۵ دقیقه تا ۹، گشایش ساعت ۹ و حراج پیوسته ۹ تا ۱۲ و ۳۰ دقیقه خواهد بود.

صندوق های درآمد ثابت در زمان پیش گشایش هشت و ۴۵ دقیقه تا ۹، گشایش ساعت ۹ و حراج پیوسته ۹ تا 15 خواهد بود.

صندوق های کالایی در زمان پیش گشایش هشت و ۴۵ دقیقه تا ۹، گشایش ساعت ۹ و حراج پیوسته ۹ تا 15 خواهد بود.

کامزد صندوق های قابل معامله در بورس

با خرید و فروش ,واحدهای صندوق های ETF، درصدی به عنوان کارمزد معاملات از حساب سرمایه گذار کسر می گردد. همچنین مطابق قانون “توسعه ابزارها و نهادهای مالی جدید در راستای تسهیل اجرای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ قانون اساسی” بابت نقل و انتقال واحدهای سرمایه‌گذاری انواع صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله و صدور و ابطال آنها مالیاتی مطالبه نخواهد شد.‌ کارمزد معاملات این اوراق به شرح زیر می باشد:

کارمزد معاملات صندوق های در سهام
کارمزد خرید:۰.۱۱۶ درصد
کارمزد فروش: ۰.۱۱۸۷۵ درصد
کارمزد معاملات صندوق های مختلط
کارمزد خرید:۰.۰۶۰۷۵ درصد
کارمزد فروش: ۰.۰۶۶۱۲۵ درصد
کارمزد معاملات صندوق های سرمایه گذاری در اوراق با درآمد ثابت
کارمزد خرید:۰.۰۱۸۷۵ درصد
کارمزد فروش: ۰.۰۱۸۷۵ درصد

صندوق‌های ETF مناسب برای چه سرمایه گذارانی است؟

به دلیل تنوعی که در دارایی‌های سبد صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله وجود دارد می‌توان سرمایه گذاری در آن‌ها را متناسب برای هر سرمایه گذاری دانست. تنوع سبدهای صندوق‌های سرمایه گذاری باعث شده تا سرمایه گذاری با ریسک کم‌تری انجام شود و به همین دلیل میزان محبوبیت و مشارکت در این صندوق‌ها روز به روز افزایش پیدا کند. یکی از نکاتی که برای سرمایه گذاری در این صندوق‌ها باید به خاطر سپرد این است که بازده این صندوق‌ها در بلندمدت به حد مطلوب می‌رسد و سرمایه گذاران باید برای ۶ ماه در سرمایه گذاری در صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله صبر و تمرکز داشته باشند تا به حد مطلوبی از سود دهی برسند.

نحوه خرید صندوق های etf

اول از همه باید اقدام به دریافت کد بورسی از سامانه سجام کرد و بعد از آن می توان از طریق پنل معاملاتی کارگزاری ها اقدام به خرید این صندوق ها کرد. با سرچ نماد هر صندوق سرمایه گذاری می توان اطلاعات تابلو و قیمت های خرید و فروش آن را به مانند سهم های بازار دید و برای خرید یا فروش اقدام کرد. برای خرید صندوق های قابل معامله می توانید به کارگزاری کاریزما مراجعه بفرمایید.

مقایسه صندوق های etf

برای شناخت بهترین صندوق‌های سرمایه گذاری قابل معامله باید نگاهی به کارنامه آن‌ها انداخت و بازدهی‌شان را بررسی و با یکدیگر مقایسه کرد و سپس اقدام به ثبت نام و سرمایه گذاری در یکی از آن‌ها کرد که برای این کار می توان به سایت fipiran.com مراجعه کرد.

صندوق های etf  کاریزما

کاریزما 6 صمدوق etf دارد که طیف گسترده ای از درآمد ثابت تا سهامی و مبتنی برطلا را شامل می شود. در ادامه به معرفی صندوق های کاریزما میپردازیم:

1- کمند

صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت کمند یک صندوق با درآمد ثابت از نوع قابل معامله یا ETF می باشد. صندوق های با درآمد ثابت به صندوق هایی گفته می شود که بازدهی آنها نوسان زیادی ندارد و دارای نرخ سود قابل پیش بینی می باشد. این صندوق ها معمولا به صندوق های بدون ریسک هم معروف هستند که علت این موضوع نوع سرمایه گذاری آنها می باشد.

2- کارا

صندوق سرمایه گذاری با درآمد ثابت نوع دوم کارا، یک صندوق قابل معامله یا ETF بوده که با کمترین نوسان می تواند سود مستمر و روزشماری را برای شما محقق کند. این صندوق که از نوع با درآمد ثابت می باشد هیچ گونه ریسکی را به سرمایه گذار تحمیل نمی کند و با نرخ سود نسبتا مشخصی، می تواند به عنوان یک دارایی امن در سبد دارایی هر سرمایه گذار قرار داشته باشد.

3- کاریس

صندوق سرمایه گذاری قابل معامله سپهر کاریزما یکی از صندوق های سهامی از نوع قابل معامله یا ETF می باشد. صندوق­های سهامی به صندوق­هایی گفته می­ شود که بر اساس شرایط مندرج در اساسنامه و امیدنامه خود حداقل 70درصد از دارایی های صندوق در بازار سهام و مابقی  را در دارایی های با درآمد ثابت سرمایه گذاری می­ کنند. بنابراین سرمایه گذاری در این صندوق ها به منزله سرمایه گذاری در بازار سهام است و بازدهی آن به تناسب بازدهی شاخص بورس خواهد بود.

4- اهرم

صندوق سهامی اهرمی کاریزما، نخستین صندوق از نوع اهرمی در بازار سرمایه است که به سرمایه گذار این امکان را می دهد به صورت غیر مستقیم و بدون دریافت اعتبار از کارگزار خود، علاوه بر برخورداری از مزایای صندوق های سرمایه گذاری اعم از مدیریت حرفه ای و نقدشوندگی، به صورت اهرمی در بورس اوراق بهادار سرمایه گذاری کند. این صندوق دارای دو نوع واحد سرمایه گذاری با نام های ممتاز و عادی بوده که واحد های ممتاز مناسب برای سرمایه گذاران ریسک پذیر بوده که قصد استفاده از اهرم برای سرمایه گذاری در سهام شرکت ها را دارند و واحد های عادی برای سرمایه گذاران ریسک گریز که قصد سرمایه گذاری کم ریسک دارند مناسب می باشد.

5- صنم

صندوق سرمایه گذاری صنم - که به عنوان سرمایه گذاری چند مدیره نیز شناخته می شود - یک صندوق سرمایه گذاری تلفیقی است که در انواع دیگر صندوق ها سرمایه گذاری می کند. به عبارت دیگر، پرتفوی این صندوق متشکل از واحدهای سایر  صندوق ها است. این صندوق ها جایگزین هر گونه سرمایه گذاری مستقیم در اوراق قرضه، سهام و سایر انواع اوراق بهادار می شوند.

6- کهربا

صندوق سرمایه گذاری کهربا از جمله صندوق های مبتنی بر کالا می باشد به این معنی که دارایی این صندوق در یک دارایی کالایی سرمایه گذاری می شود و ارزش واحد های صندوق متناسب با تغییرات قیمت آن کالا تغییر می کند. در ایران رایج ترین صندوق کالایی، صندوق های مبتنی بر اوراق گواهی سپرده سکه طلا هستند.

نتیجه گیری

همان طور که در تمام قسمت‌ها به بررسی صندوق‌های قابل معامله پرداختیم، این نکته قابل اثبات است که صندوق ‌های سرمایه گذاری قابل معامله ،بیش از هر چیز، جلوی ریسک‌های وحشتناکی که سرمایه سرمایه گذاران را تا حد نابودی به خطر می‌اندازد را می‌گیرد. وجود صندو‌ق‌های سرمایه گذاری از یک طرف به دلیل تنوع و بازدهی که دارند بسیار جذاب و به صرفه برای سرمایه گذاری به حساب می‌آیند و از طرفی دیگر، با در نظر گرفتن نوسانات و اتفاقات احتمالی در بازارهای سرمایه، این صندوق‌ها تبدیل به جایگاه مطمئنی برای سرمایه گذاری شده‌اند.